Կորցրած երիտասարդության սրճարանը

Կյանքի ուղու կեսին մեզ պատել է մռայլ մելանխոլիան, որը արտահայտվում է կորցրած երիտասարդության սրճարանի  դառը և միաժամանակ տխուր զրույցների մեջ:

Գի Դեբոր

---

Սրճարան մտնող երկու դուռ կար, որոնցից նա միշտ ընտրում էր ամենանեղը: Այդ դուռը կոչվում էր ,, մութ,,: Նա նստում էր սրահի խորքի նույն  սեղանի մոտ: Սկզբում  ոչ ոքի հետ չէր խոսում, բայց հետո ծանոթացավ ,,Կոնդի,, մշտական այցելուների հետ, որոնց մեծամասնությունը  նույն տարիքի էին՝ մոտավորապես 19-ից  25 տարեկան: Երբեմն  նստում էր նրանց սեղանների մոտ, բայց ավելի շատ իր սեղանի մոտ էր:

Գալիս էր տարբեր ժամերի: Դուք կարող էիք նրան տեսնել առավոտ շուտ: Մեկ ուրիշ անգամ նա կգար կեսգիշերին և կնստեր մինչև փակվելը: Ամբողջ շրջանում այդ սրճարանը փակվում էր ամենաուշը, բացառություն էին կազմում ,,Փունջը,, կամ ,,Լա Պերգոլան,, : Այդպիսի տարօրինակ հաճախորդներ ոչ մի տեղ չկար: Հիմա, երբ ժամանակ է անցել, ինձ թվում է, որ միայն նրա ներկայությունը այդ վայրը և նրա բնակիչներին դարձնում էր ոչ սովորական, կարծես շուրջդ  ամեն ինչ ներծծված էր նրա օծանելիքի բույրով:

Պատկերացնենք, որ ձեզ այնտեղ են տարել կապված աչքերով, նստեցրել են սեղանի շուրջ, հանել են կապը և մի  քանի րոպե հետո հարցրել են.

-Փարիզի ո՞ր մասում եք Դուք հիմա գտնվում:

Բավական կլինի նայեք ձեր հարևաններին, լսեք նրանց խոսակցությունները և, միգուցե դու գլխի ընկնեք. ,,Օդեոնից,, ոչ հեռու, որն անձրևային եղանակին ինձ այնքան մռայլ է թվում,,:

Մի անգամ ,,Կոնդում,, հայտնվեց լուսանկարիչ: Նրա մեջ սրճարանի մյուս հաճախորդներից տարբերվող  ոչինչ չկար: Նույն տարիքին էր, անփութորեն հագնված: Պիջակը նրա հագով չէր, բրեզենտից շալվարով, ծանր զինվորական կոշիկներ: Նա լուսանկարեց մշտական այցելուներին: Եվ ինքն էլ շուտով դարձավ այդպիսին, այնպես որ բոլորի համար այդ լուսանկարները դարձան ընտանեկան ալբոմի պես մի բան: Որոշ ժամանակ անց լուսանկարներն ընկան Փարիզին նվիրված ինչ-որ ալբոմ, և յուրաքանչյուրի տակ նշված էր նկարվածի անունը կամ մականունը: Այն կարելի էր տեսնել ամեն տեղ: Ինչպես ասում են կինոգործիչները, նա ամենից լավ էր լույսը ձգում: Նրան միանգամից կնկատեիր: Էջի ներքևի հատվածում, որտեղ գրվում են նշումները, գրված էր Լուկի: ,,Ձախից աջ՝ Զաքարիա, Լուկի, Տարզան, Ժան Միշել, Ֆրեդ և Ալի Շերիֆ,,: ,,Առջևից Լուկի, նրանից հետ՝ Աննետ, Դոն Կարլոս, Միրեյ, Ադամով և դոկտոր Վալա,,:  Նկարի մեջ կանգնած է ուղիղ, այն  դեպքում, երբ մյուսները ընդունել են թուլացած դիրքեր,,:Օրինակ՝ նա, ում կոչում էին Ֆրեդ, գլուխը ,,գրողի տարած կաշվով,, փաթաթված նստարանին դրած քնած է և բացի այդ, երևում է, որ նա չի սափրվել երկար ժամանակ: Անհրաժեշտ է հիշեցնել, որ Լուկի մականունը նա ստացավ ,,Կոնդե,, այցելելուց հետո: Ես այնտեղ էի, երբ նա եկավ կեսգիշերին: Բոլոր այցելուներից մնացել էին մի սեղանի շուրջ նստած Տարզանը, Ֆրեդը, Զաքարիան ու Միրեյը: Եվ Տարզանը գոռաց .

-Նայեք, ահա և Լուկին:

Սկզբում նա ապշեց, բայց հետո ժպտաց: Զաքարիան բարձրացավ տեղից և մրմնջաց չափազանցրած կարևորությամբ:

-Ես կատարում եմ մկրտության արարողություն: Այսուհետ քեզ կանվենեն Լուկի:

Եվ հաշվի առնելով, թե ինչպես է անցնում ժամանակը, իսկ նրանք բոլորը նրան դիմում էին իր անունով, ես տեսա, որ նա թեթևանում է: Այո, թեթևանում է: Իրականում ինչքան շատ եմ ես մտածում այդ մասին, այնքան ավելի եմ հակվում իմ առաջին տպավորությանը. Նա այստեղ՝ ,,Կոնդեում,, ապաստարան էր փնտրում, կարծես փրկվում էր ինչ-որ վտանգից: Այդ միտքն առաջացավ, երբ ես տեսա նրան միայնակ նստած սրահի խորքում, որտեղ ոչ ոք չէր կարող նրան տեսնել: Այո՛, և շրջապատում իր հանդեպ քիչ ուշադրություն էր գրավում: Նա դառնում է լռակյաց, զուսպ և բավարավում էր լսողի դերով: Նաև ես մտածեցի, որ աղմկոտ ընկերությունները՝ ,,պահածոյացված կոկորդները,, նա նախընտրում էր ապահովության համար, հակառակ դեպքում նա չէր նստի Զաքարիայի, Ժան Միշելի, Ֆրեդի, Տարզանի և Հուպայի հետ մի սեղանի շուրջ: Նրանց շրջանում նա միայն դեկոր էր ՝ անանուն հավելում: Լուսանկարների ներքևի նշումներում այդպիսիների մասին հիմնականում գրում են՝ ,,անհայտ,, կամ ուղղակի՝ ,,X,,: Այո, ես սկզբում ոչ մի անգամ չտեսա նրան որևէ մեկի հետ առանձին: Եվ դրանից հետո էլ ոչ մի նման բան չեղավ: Մեր բոլոր մշտական հաճախորդները նրա աչքերի համար անվանում էին Լուկի, դա նրա իսկական անունը չէր:

Ամեն դեպքում, եթե ուշադիր նայես, կարելի է նկատել նրան ուրիշներից առանձնացնող մի քանի առանձնահատկություն: Նա ուշադիր էր իր հագուստի նկատմամբ, որը ,,Կոնդեի,, մշտական հաճախորդների կանոնների համաձայն չէր:Մի անգամ երեկոյան Հուպայի, Տարզանի և Ալի Շերֆի հետ ծխախոտ էր ծխում, և ես ապշեցի նրա մատների բարակությունից: Եղունգները ներկված  էի անգույն ներկով, փայլում էին: Դա կարող է մանրուք թվալ: Լավ, ավելի հիմնավոր լինենք: Բայց դրա համար անհրաժեշտ է մի փոքր բնութագրել ,,Կոնդեի,, այցելուներին: Նրանք հիմնականում 19-ից 25 տարեկան էին, բացառություն էին կազմում միայն Ադամովան, Բաբիլեն և դոկտոր Վալան, որոնք մոտենում էին երեսունին: Դա, ամեն դեպքում, ոչ ոք չէր հիշում: Բաբիլե, Ադամով և դոկտորը չէին ծերանում, այնպես որ նրանց հանգիստ կարելի էր անվանել ,,բոհեմիաներ,,: Ես բառարանում փնտրում եմ բոհեմիա բառի բացատրությունը և կարդում եմ. ,,Մարդը, ով վարում է թափառական, անկանոն կյանք և չի մտահոգվում վաղվա օրվա համար,,: Այո, ահա բացատրությունը, որ հիանալի համապատասխանում է ,,Կոնդեի,, բոլոր բնակիչներին: Նրանցից ոմանք, ինչպես օրինակ Տարզանը, Ժան Միշելը, Ֆրեդը, երիտասարդ տարիքում մի քանի անգամ ընկել էին ոստիկանություն: , իսկ Հուպան տասնվեց տարեկանում փախել էր Բոն-Պաստերի ուղղիչ տնից: Բայց նրանք ապրում էին Ձախ ափում, և նրանց մեծամասնությունը ներգրավված էր արվեստի և գրականության աշխարհին: Ես ինքս դեռ սովորում էի: Ես չէի համարձակվում այդ մասին ասել նրանց և չէի պատկանում նրանց ընկերությանը:

Տեսնում էի, թե ինչքան է նա տարբերվում մյուսներից: Որտեղ էր նա, երբ դեռ չկար Լուկին: Սրճարանի այցելուները գրքով այցելելու սովորություն ունեին, որը անփութորեն շպրտում էին սեղանի վրա, որից կազմը միշտ ծածկված էր լինում գինու հետքերով: ,,Մալադորի հեքիաթները,,, ,,Լուսավորում,, ,,Առեղծվածային խոչընդոտները,,: Նա սկզբում գալիս էր դատարկ ձեռքով: Իհարկե, հետո  ցանկացավ լինել բոլորի պես, և մի անգամ ես նկատեցի նրան միայնակ՝ կարդալիս: Այդ օրվանից գիրքը դարձավ նրա մշտական ուղեկիցը: Ադամովի կամ էլի ինչ-որ մեկի հետ նստած՝ նա դնում էր գիրքը սեղանին, կարծես դա նրա անձնագիրն էր կամ մշտական այցելուի թուղթը, որը հաստատում էր այդ միջավայրում գտնվելու նրա իրավունքը: Բայց ոչ ոք՝ ո՛չ Ադամովը, ո՛չԲաբիլեն, ո՛չ Տարզանը, ո՛չ Հուպան դրան ուշադրություն չէին դարձնում:  Գիրքը գրպանի չափով էր, ճարպոտ կազմով, նրանցից , որ հարթակներից պատահական ես գնում: Վերնագիրը գրված էր հսկայական կարմիր տառերով՝ ,,Կորուսյալ հորիզոնը,,: Ինձ այդ անվանումը ոչինչ չէր ասում: Վատ չէր լինի նայել նրա սյուժեի մասը, բայց ես հիմար էի և որոշեցի, որ  ընդամենը ձևացնում է, որ կարդում է, և որ ,,Կորուսյալ հորիզոնը,, ընդամենը ,,Կոնդե,,-ում նրան յուրային դարձնող մի բան է: Եթե ինչ-որ անցորդ թաքուն նայեր լուսամուտից կամ էլ մի վայրկյան ճակատը սեղմեր ապակուն, կտեսներ մարդկանց, ովքեր ոչնչով չեն տարբերվում սովորական ուսանողներից: Բայց նույն պահին էլ կփոխեր իր միտքը, եթե նայեր խմիչքի քանակին, որ օգտագործում էին այն սեղանի մոտ, որտեղ հավաքվել էին Տարզանը, Միրեյը, Հուպան և Ֆրեդը: Լատինական թաղամասի նման սրճարաններում երբեք այդքան չէին խմում: Իհարկե, ցերեկային ժամերին ,,Կոնդեն,, կարող էր ում ասես շփոթեցնել: Բայց երեկոյի հետ այստեղ ձգվում էին նրանք, որոնց մասին սենտիմենտալ փիլիսոփան ասել է ,,կորցրած երիտասարդություն,,: Բայց ինչու հենց այս սրճարանը, ոչ թե մեկ ուրիշ սրճարան:Որովհետև հաստատության տիրուհին՝ մադամ Շադլին, երբեք ոչ մի բանից չէր զարմանում և հատուկ տեղ էր տալիս մշտական այցելուներին: Երկար տարիներ հետո, երբ թաղամասի փողոցներում ոչինչ չմնաց, բացի նորաձև կրպակներից, իսկ ,,Կոնդեի,, տեղում հայտնվեց կաշվե իրերի խանութ, Սենայի մյուս ափին ես պատահմամբ հանդիպեցի Բլանշ փողոցով բարձրացող  մադամ Շադլին:  Ինձ միանգամից չճանաչեց: Մենք երկար ժամանակ քայլում էինք միասին և հիշում էինք ,,Կոնդեն,,: Նրա ամուսինը՝ Ալժիրից էր, գնել էր այդ հաստատությունը պատերազմից հետո: Մադամ Շադլին մեզ բոլորիս անուներով հիշում էր: Նա հաճախ էր մտածում մեր ճակատագրերի մասին և դրա վերաբերյալ իլուզյաներ չէր պատկերացնում: Նա ամենասկզբից էլ գիտեր, որ այդ ամենը կարող է մեզ համար վատ վերջանալ: ,,Անտուն շներ,,-ասաց նա ինձ: Եվ երբ մենք արդեն Բլանշ փողոցի վրա դեղատան դռան մոտ հրաժեշտ էինք տալիս միմյանց, մադամ Շադլին, ուղիղ իմ աչքերին նայելով, հանկարծ արտաբերեց.

-Բոլորից շատ ինձ դուր էր գալիս Լուկին:

Հեղինակ՝ Պատրիկ Մոդիանո:

Ռուսերենից թարգմանությունը/հատված/՝ Տաթևիկ Աբրահամյանի: