Բարբառային ընթերցումներ

Օրը՝ նոյեմբերի17 , ժամը՝ 12:00

Վայրը՝ Միջին դպրոց, 3-8 սենյակ

Մասնակիցներ՝ 6-րդ դասարանի սովորողներ

Նպատակը՝ 

• Ծանոթանալ բարբառներին, 
• Ուսումնասիրել բարբառային բառերը, կառույցները,
• Ընթերցել

Ընթացքը 

• Դասարանը բաժանվում է խմբերի,
• Յուրքանչյուր խումբ աշխատում է իր նյութի վրա, 
• Ընթերցում և քննարկում ենք փոքրիկ պատմությունները՝ ուշադրություն դարձնելով բառերի ճիշտ ընթերցմանը։ Բառերը համեմատում ենք գրական հայերենի հետ, դիտարկում արտաբերման տարբերությունները։ 
• Փոխադրում ենք գրական հայերեն՝ ուսումնասիրելով բառերի իմաստները։ 
• Մեկնաբանում ենք պատմությունները ։ 
• Յուրաքանչյուր խումբ ձայնագրում է իր ընթերցանության նյութը՝ ստեղծելով աուդիոպատում։ 

Ընթերցանության նյութեր

 

Առաջին խումբ

ՇԱՇ ՂՈՆԱՂԸ 

Մըն հետ մի մարթ քինում ա ուրան հինգերին տոն։ Օտում ա, խմում, ուրուգնադեմին վեր ա կենում վեր կամ ուրանց տոն: Մըկ էլա նշում, տեսնում երգինքը տրաքեց, թօռը նի կալավ: 

— Բահո, էլ հունց եմ կըգալու քյամ տոն, — ասում ա էդ ղոնաղը։ Տընատերը տենում ա էլ ճար չկա, ասում ա. 

— Ա հինգեր, էս թօռավը վեր չես կենալ ու քինալ տոն, հունց անենք, գիշերը մնա մեր տանը. էլ վեր օրվա հինգերունք ենք: 

Վերջը էս ղոնաղը համաձայնվում ա: : 

Տընատերը մըն էլ ուրան կընեկը զբաղվում են ուրանց կուրծերավը, մըն էլ նշում են, տեսնում՝ ղոնաղը կա վեչ։ 

Կիլա վախտան ենդան տեսան, ըհը, ղոնաղը լրիվ թրջած, ճյուր տառած նի մտավ: _ 

— Ա՛ մարթ, տոնդ շինվի, էս թօռավը ըշտեղ ես քյացավ։ 

— Քյացալ եմ տոնը անալ, վեր թօռին դյարդա գիշերը մընալու եմ ծեր տանը։ 

Բառարան

 Շաշ - հիմար

տոն-տուն

կիլա վախտան ենդան – բավական ժամանակ անց 

Ղոնաղ - հյուր

Մշտենչ — որտեղ 

Մըն հետ — մի անգամ 

Քյամ — գնամ 

Հինգեր — ընկեր 

Կա վեչ - չկա 

Թօռը  կալավ — անձրեւը սկսվեց 

Դյարդա- - պէ՛տճառով 

Եշել -- նայել 

Երկրորդ խումբ

ՔՆԿՈՏ ՊԱՀԱԿԸ 

Տլել ա մի թաքավեր։ էտ թաքավերը շարունակ հորսի քնելիս ա ըլել իրան տղու հետ: Օրերից մի օր էս թաքավերի պահակը ըրազըմը տեհել ա, վեր թաքավերի տղեն խփվեց։ Տա վեր ա կցել, քյնացել թաքավերի կուշտն ու ասել ա. .. 

— Թաքավերը Ապրած կենա, ըսօր տղիդ հորսի տանես վեչ, քշերիս կեշ 

ըրազ եմ տեհել։  

էս թաքավերը սրա ասածին անգամ չի կալել ու տարել ա: Հորսի տեղը հսնիլն ու թաքավերի տղի խփվիլը մին ա ըլել։ Էս թաքավերը հորսիցը կյալիս ա ու, թքավերին ինչպես լայաղ ա, կանչըմ ա իր դահիճին ու հրամայում ա, վեր պահակին . տանի ու ժողովրդի շղաքին գլուխը թռցնի։ Երբ վեզիրնին հարցնում են, թե. «Թաքավերը ապրած կենա, խի ես կլուխը թռցնել տալիս, թաքվերը ասըմ ա. 

 - Պահակը խի ա քնել, վեր մտել էրազըմը տղիս տեհել ա խփված։ 

Բառարան

Հորսի-որսի

քնելիս-գնալիս

ըսօր-այսօր

Կուշտը -մոտը 

 Կեշ — տգեղ, վատ

 Ըրազ— երազ

 Լայաղ ա — վայել է 

Ըղաքին – առջեւ 

Երրորդ խումբ

Բարբառային ասացվածքներ․ ընթերցել, դարձնել գրական հայերեն, մեկնաբանել։ 

Քամու պերածը քամին կտանի:

Մոդիկ հարեվանը հեռու բարեկամիցը լավ ա:

Թող ասեն կեշ ա, թող չասեն էշ ա:

Դրուստը խոսողի փափախը ծակ կըլի:

Կյառնը կյուլին պահ չըն տալ:

Կըռվումը չամենչ չըն պըժենում:

Շանը քըշտավը առանց մըհակ քինիլ չըն:

Չորրորդ խումբ

Արցախյան բարբառով փոքրիկ պատումի փոխադրում գրական հայերեն և մեկնաբանում։

Պլպուղու զվարճախոսություններից
Ղզղանը

Պլըպուղուն աչքը էնա ինում Մելիք-Շահնազարեն ղզղանեն:Մին գիրագի օր ծեն ա տամ, ղզղանը յոր օնում, վար մեչին փլավ իփի :Պիրում ա  էրկու օր պահում, մին կուճուր ղզղան էլ մեչին տինում, տանում տամ Մելիք- Շահնազարեն: Սա հրցնում ա,թա, էս կուճուրը հինչա, Պուղին ասում ա, վար  պա ասել չըս, ղզղզանը ծնալա: Մելիքը սուս ա անում, ճոխտ ղզղանը յոր  օնում: Մին շեբթան ետը համին ղզղանը նորից ա օզում: Մելիքը մտածումա, վար տա, բալի նորից ա ծնում, ղզղանը տամա Պուղուն:Մին ամիս անց ա կենում, Պուղին ղզղանը պիրում չի: Մելիքը ղզղանը ետա օզում, Պլըպուղին ասում ա, վար ստակալ ա: Մելիքը զարմանում ա, թա հունց կարող ա ստակի: Պուղին ասում ա, թա էդ հունցա՝ ծնելին հըվատումըս, ստըկելին հվատում չըս:

Բառարան

աչքը էնա ինում - աչք է դնում

զղզանեն- ղազանին, թավային

ծեն-ձեն

վար-որ

կուճուր-պուճուր, փոքր

հինչա -ինչ է

ճոխտ-ջուխտ, զույգ

հունց-ինչպես

Արդյունքներ՝

• Շաշ ղոնաղը․ փոխադրեցին և ընթերցեցին՝ Դանիել Խալափյան, Հայկ Մամյան, Ալեն Մկրտչյան