Մարինա Ցվետաևայի նոթատետրերից

Օգոստոսի 1, 1918 թ.

Որտեղ է ծակը, ես կանցնեմ  ծակի միջով,  այնտեղ կապույտ երկինք է. Իտալյա:

Ալյա: -Մարինա՛, երբ դու գրում ես, դու միայն ձեռքդ ես շարժում, և գրում է հոգիդ:

Ալյա, հրեշտակի տեսիլքի մասին, դեմքը լուսնի պես լուսավոր չէ, աչքերը նկարված են, իսկ ներսում պարզունակ:

Ես ծանր վիշտ ունեմ՝  երկաթի պես, ռումբի պես:

Հիշողություններ: Այս ամառ ես լողալուց հետո նստել էի ավազի վրա: Մոտեցավ հսկայական, սպիտակ բրդոտ շուն և նստեց մոտս: Եվ ահա Նադյան:

-Այ, այ, տիկին, տարօրինակ է ձեզ նայելը, մեկը չափից շատ է հագնված, մյուսին ինչ-որ բան չի հերիքում:

Շունը շատ փռչոտ է, իսկ իմ հագուստը բացակայում է:

Կնոջ հանճարեղության երկու աղբյուր՝  նրա սերը ինչ-որ մեկի հանդեպ/փոխադարձ կամ ոչ, միևնույնն է/ և  ուրիշի ատելությունը:

Անտաղանդ է կինը, երբ ոչ մեկի չի սիրում, երբ նրան սիրում է նա, ում նա չի սիրում:

Երբ չկա տղամարդ, ես երբեք նրանց մասին չեմ մտածում, կարծես նրանք երբեք էլ չեն եղել:

Օգոստոսի 21, 1918 թ.

Ուտելիքը երբեմն ուտելիքի հոտ չունի, արկածների, տխրության /մեծ բաժանմունքի խոհանոցի հոտ/:

Ալյա:-Մարինա՛: Ես կուզեի գիրք գրել ամեն ինչի մասին: Միայն թե ես չէի ուզի այն վաճառել, ես կուզեի, որ այն մեզ մնար, որ այն կարողանային կարդալ միայն ծանոթները, հոգեպես հարազատ մարդիկ և ուրիշները…

-Մարինա՛: Իսկ քո աչքերը երբեմն վայրի են, նրանցում տափաստան է, գիշեր…

Օրերս ճաշասենյակում վերևի լույսը ջարդվեց: Ապակու կտորներ, աղյուսներ, զրնգոց: Մենք Ալյայի հետ մի կերպ փրկվեցինք: Ալյան լալիս է. << Մարինա', ես ափսոսում եմ գրքերը>>:

-Ի՞նչ գրքեր:

-Չէ՞ որ տունը քանդվում է:

-Այո՛: Եթե դու տաս րոպեից պատրաստ չլինես, ես քեզ չեմ տանի զբոսնելու, ոչ էլ Կրեմլ և քեզ թեյ չեմ տա:

-Եվ ես այդ ժամանակ կապրեմ սրբերի պես: Եվ կգրեմ ութ էջ օրվա մեջ:

Պատասխանի մեջ չկա ինքնասիրություն, չկա խոնարհություն, չկա խոնարհություն, միանգամից սովորեցի:

Ես  le contre -coup du fait:  

Միանգամից սովորեցի տղամարդիկ և կանայք ինձ հավասարպես հարազատ չեն, հավասարապես օտար են:  Այդպես կարող եմ ասել դուք՝ կանայք, ինչպես դուք՝ տղամարդիկ: Ասելով ՝ մենք ՝կանայք, միշտ մի փոքր չափազանցնում եմ , հրճվում եմ, խաղում եմ:

Հուլիսյան արևը ես սև եմ զգում:

Ալյա, օգոստոսի 27, 1918թ, խոհանոցում, ընթրիքի ժամանակ իմ և Նադյայի մոտ:

Դուք այստեղ ամեն ինչ պարտիզպաններից եք խոսում, իսկ ես իմ արծաթե երկրի մասին եմ մտածում:

Նամակից:

Մեզ, ընկե՛րս,  բաժանում են  ոչ թե բարձր դասավորության իրերը, այլ լինելը: Համձայնվե՛ք, որ  մարդու կյանքից միատեսակ տպավորությունից  լինել չի կարող, մարդ, ով ամբողջ օրը պտտվում է դրամապանակի շուրջբոլորը, խոհանոցային սրբիչի, ուղղակի ժողովրդական դեմքերի, եռացած կամ չեռացած կաթը և մարդը, ով անկեղծության մեջ երբեք չի տեսել հում գազար:

Կնոջը, եթե նա մարդ է, տղամարդը  շատ հաճախ պետք է որպես շքեղություն: Գրքեր, տուն, հոգատարություն երեխաների հանդեպ, ուրախություն երեխաներից, միայնակ զբոսանքներ, վշտի ժամեր, հրճվանքի ժամեր, այստեղ տղամարդն անելիք չունի:

Կինը տղամարդուց դուրս, ամբողջ երկու ծով ունի՝ լինելը և սեփական հոգին:

Ես ամբողջովին   declassee :  Արտաքինից ով եմ ես: Առավոտյան ժամը վեցն է:  Կանաչ վերարկու ՝ձգված երկար գոտիով/քաղաքային դպրոցների/: Մուգ կանաչ, իմ ձեռքով պատրաստված ծածկոց, գլխարկ, կարճ մազեր:

Վերարկուի տակից ոտքերս՝ տգեղ, մոխրագույն, շուկայից գնված գուլպաներով և հաճախ չմաքրված /չեմ հասցրել/ կոշիկներով: Դեմքիս հրճվանքի նշան է:

Ես արիստոկրատ չեմ/փառասեր չեմ, դառնացած չեմ/ և տիրուհի էլ չեմ/չափազանց ուրախ եմ/, ես պարզունակ չեմ: /Չափազանց բաց թողված և ոչ բոհեմային /տառապում եմ չմաքրած կոշիկների համար և ուրախանում եմ նրանց կոպտությունից:

Ես իսկապես, ամբողջովին  մինչև ողնուղեղս դասակարգից, մասնագիտությունից և կոչումից դուրս եմ: Արքայի հետևից արքաներ են, աղքատի հետևից՝ աղքատներ, իմ ետևից դատարկություն է:

Վանականը երեխա գողացավ:

Կազանի ավտոկանգառում բղավեց տղան՝ տեսնելով ինձ, որ վազում եմ Իրնան ձեռքերիս:

Տանջվելու միտում կա: Ալայի վրայից պոկում եմ սիրտը: Չեմ կարող միանգամից սիրել և՛ Իրինային, և՛ Ալային, սիրո համար ինձ միայնակություն է պետք : Ալյա սկսում է գոռալ մինչև իմ ՝նրա ձեռքը բռնելը և ինձ կատաղության է հասցնում: Ուրիշի վախը ինձ դաժան է դարձնում:

Նամակից

Աստված իմ, իմացեք մի բան: Միշտ, ամեն վայրկյան ես մտածում եմ Ձեր մասին: Երբ Դուք կցանկանաք մտածել իմ մասին , իմացեք, որ Դուք մտածում եք   ի պատասխան:

Դա իմ հոգու մեջ էր երկու տարի, իսկ հիմա գոռում է:

Ես մոլորված չեմ, իմ մոլուցքը գաղտնիք է, ոչ ոք նրան երբեք չի հավատա:

Սիրում եմ Ձեզ առանց որդու, սիրում եմ Ձեզ և առանց ինձ, սիրում եմ Ձեզ և առանց Ձեզ՝ քնած առանց երազներով, ուղղակի գլուխը բարձին դրված:

Լեոնիդ Կանեգսեր: Նուրբ, կանացի, տասնինամյա երիտասարդ, էսթետ, պոետ, պուշկինագետ, մուգ աչքեր, նուշով ձևավորվաժ նամակներ:

Այդպիսին Դուք եղել եք  1916 թվականի հունվարին, /իմ առաջին այցելությունը Պետերբուրգ/:

 1918 թվականի սեպտեմբերի 3-4 –ը:

Որոշ մարդիկ արտաքին աշխարհին վերբերվում են ինչ-որ բծախնդրությամբ:

/երեխաներ,   Չեխովի և Ա. Ն. Տոլստոյի պես հեռատես  գրողներ/

Այդպիսինների հետ հոգնեցուցիչ է  և ձանձրալի:

Եվ նվիրեց նա նրան պարսկական շապիկ, քանի որ նա սկսել էր հաճախ հազալ:

Այդպես ինչ-որ մեկը կարող էր պատմել Նաստյա Ֆիլիպովնայի մասին՝ ռուս «Dame aux Camelices»:

Հոկտեմբեր: Նամակից

Այս նամակը  Ձեզ եմ գրում հաճույքով, բայց քաղցրամոլությամբ, քանզի քաղցրամոլությունը ուղեղի մթագնում է , իսկ ես սթափ եմ:

Ես այլևս Ձեզ չեմ սիրում: Կյանքն է այդպիսին: Ես չեմ մտածում Ձեր մասին ո՛չ առավոտյան՝ արթնանալիս, ո՛չ գիշերը՝ քնելիս, ո՛չ փողոցում, ո՛չ էլ երաժշտության տակ, երբե՛ք:

Եթե Դուք սիրեիք ուրիշ կնոջ, ես կժպտայի՝ մեծամտությամբ, և կմտածեի հետաքրքրասիրությամբ, Ձեր և նրա մասին:

Ես՝ aus dem Sipel:

Ես միայն թեթև հուզմունք եմ զգում Ձեր ձայնը լսելիս և դա էլ ընդհաուր ստեղծագործական հուզմունք է, ինչպես միշտ գիտակից ընկերոջ ներկայությունից:

Ինչո՞ւ ես Ձեզ այլևս չեմ սիրում: Ինձ ճանաչելով՝ Դուք չեք սպասում ,,Չգիտեմ,, պատասխանին:

Երկու տարի շարունակ մտքումս, հոգուս մեջ քաշ եմ տվել Ձեզ իմ ետևից բոլոր ճանապարհներով, սրահներով, եկեղեցիներով, ես ոչ մի վայրկյան Ձեզնից չեմ բաժանվել, ժամերն եմ հաշվել, զանգի եմ սպասել, մեռածի պես պառկել եմ, երբ զանգ չի եղել: Ամեն ինչ ասպես, բայց, այնուամենայնիվ, ամեն ինչ չէ այսպես:

Տեսնում եմ Ձեր թուխ դեմքը սուրճի բաժակի տակից՝ ուրճի և ծխախոտի ծխի միջից: Դուք  թավիշի պես էիք, ես խոսում եմ ձայնի մասին, և ինչպես պողպատը , խոսում եմ բառերի մասին, ես հիացել եմ Ձեզնով, Ես Ձեզ շատ եմ սիրել:

Մի համեմատություն, դա երևակայական է, բայց իսկական: Դուք ինձ համար թմբուկի այն ձայնն էիք, որը կեսգիշերին  ոտքի էր հանում քաղաքի բոլոր տղաներին:

Դուք առաջինը դադարեցիք ինձ սիրել: Եթե դա չլիներ, ես մինչև հիմա Ձեզ կսիրեի, քանի որ ես սիրում եմ միշտ և մինչև վերջին հնարավորությունը:

Սկզբում Դուք գալիս էիք չորսը ժամը մեկ, հետո հինգ ժամը, հետո՝ վեց, հետո՝ ութ, հետո ընդհանրապես դադարեցիք:

Դուք չդադարեցիք սիրել ինձ/ինչպես կտրել/: Դուք ուղղակի դադարեցիք սիրել ինձ  Ձեր կյանքի ամեն վայրկյանին. և ես էլ նույնն արեցի, լսեցի Ձեզ, ինչպես միշտ:

Դուք առաջինը մոռացաք, թե ով եմ ես:

Գրում եմ Ձեզ առանց դառնության և առանց հաճույքի: Դուք էլ առանց դառնության և առանց հաճույքի:  Ամեն դեպքում Դուք ամենալավն ինձ գիտեք, քան ինչ-որ մեկը,  ես ուղղակի պատմում եմ Ձեզ, որպես գիտակի և գնահատողի և ես մտածում եմ, որ Դուք հին սովորության համաձայն կգովեք ինձ ճիշտ զգալու և փոխանցելու համար:

1918 թվական , օգոստոսի 2:Կինը, թեթև ժպտալով, տալիս է ձախ ձեռքը: Սեր : Նշան:

Ալյա: -Մարինա, երբ դու մեռնես ես քեզ համար հուշարձան կկառուցեմ այսպիսի գրառումով՝

Բոլոր  ասպետներին՝ տիկին:

Միայն թե դա կլինի այնպիսի տառերով, որ ոչ մեկը չկարողանա կարդալ: Միայն նրանք, ովքեր սիրել են քեզ:

-Աշխարհի վերջին ոսկին:

Ալեքսանդորավյան այգու ծառերի մասին:

Ձեռագրերը պաշտպանված չեն:

Մահվանից առաջ հույսեր մի՛ փայփայիր: Սա իմ մասին է ասված:

Նոյեմբերի 14-ը,  գիշերվա 11-ն է: Նեղ, մութ, եռացող կաթսաներով և լաթերով ճաշասենյակում՝ գետնին, վագրենու վերարկուով, շան մորթու օձիքս արցունքներով ողողելով՝ հրաժեշտ եմ տալիս Իրինային: Իրինան, զարմանալիորեն հմայվելով իմ արցունքներով, խաղում է մազերիս փնջով: Ալյան մոտ է, կարծես խանդավառ վշտի արձան լինի:

Հետո ճամփորդություն սահնակով: Ես լարված եմ, Ալյան հրում է հետևից, մութ է, զանգերը զանգում են, վախենում եմ մեքենայից…

Ալյան ասում է.

- Մարինա՛, ինձ թվում է ամբողջ երկինքը պտտվում է: Ես վախենում եմ աստղերից:

Նամակից: Ես գրեցի Ձեր անունը և երկար լռեցի: Ավելի լավ կլիներ փակեի աչքերս, և ուղղակի մտածեի Ձեր մասին, բայց ես սթափ եմ: Դուք դա չեք իմանա, ես ուզում եմ, որ իմանաք: /Գիտեմ, որ Դուք ամեն ինչ գիտեք/:

Այսօր ցերեկը թեթև, թեթև ձույն եկավ, մոտենալով իմ տանը ես բարձրացրեցի գլուխս: Եվ բարձրացնելով գլուխս ես պարզ հասկացա, որ բարձրացնում եմ այն Ձեր մի փոքր խոնարհած գլխի մոտ:

Ռուսերենից թարգմանությունը՝ Տաթևիկ Աբրահամյանի: