- Պատումի տեսքով ներկայացրե՛ք ձեր նախագծի բովանդակությունը, բնույթը,
- Տեղադրե՛ք արված աշխատանքների հղումները,
- Ձեր կարծիքը գրե՛ք արվածի վերաբերյալ, ի՞նչ տվեց նախագիծը, ի՞նչ սովորեցիք։
- Ձեր ձեռբերումները, հաջողությունները, դժվարությունները,
- Հաջողված նախագծերը, ինչո՞ւ եք համարում հաջողված,
- Մեր ընթերցած ո՞ր ստեղծագործություններն են եղել տպավորիչ, ինչո՞ւ,
- Ո՞վ է ձեր սիրելի հեղինակը, ինչո՞ւ,
- Իրականացրած գործունեություններից ո՞րն է ձեզ համար հետաքրքիր, գրավիչ, ինչո՞ւ,
- Ի՞նչ սովորեցի, ինչն եմ կարևորում ,
- Ձեր առաջարկները։
Դերբայական դարձվածը նախադասության մեջ ունի ազատ շարադասություն․ այն կարող է հանդես գալ առաջադաս, միջադաս և վերջադաս դիրքերում։
Օրինակ՝
Հպարտության զգացումով
լցված՝ մայրը բանակ ճանապարհեց որդուն։
Մայրը, հպարտության
զգացումով լցված, բանակ ճանապարհեց որդուն։
Մայրը բանակ ճանապարհեց
որդուն՝ հպարտության զգացումով լցված։
Դերբայական դարձվածները լինում են կետադրվող (տրոհվող) և չկետադրվող (չտրոհվող)
Չկետադրվող դերբայական
դարձված
Դերբայական դարձվածը
չի կետադրվում, եթե կատարում է ենթակայի, ստորոգելիի, հատկացուցչի, նախադաս որոշչի,
խնդիրների պաշտոն։
Օրինակներ՝
Անծանոթ մարդկանց
ներս գալը (ենթակա) նրան զարմացրեց (Ակ․ Բ․):
Ձախողման պատճառը այդ
մարդուն վստահելն (ստորոգելի) էր։
Խոսելու չափուկշիռը
պահողի (հատկացուցիչ) հարգանքն անչափ մեծ է։
Նա միանգամից
որոշեց, որ գործի անցնելու (որոշիչ) ժամանակը եկել է։
Անահիտն ուզում
էր անվերջ բղավել (խնդիր)։
Ընդհանրապես չի կետադրվում համակատար դերբայով արտահայտված դերբայական դարձվածը, որը
կատարում է ժամանակի պարագայի պաշտոն։
Օրինակ՝
Բերդի մուտքը
նկարելիս մատիտը մի պահ ձեռքին մնաց (Ակ․ Բ․):
Մանկությունս
հիշելիս սիրտս դառնում է գինով… (Ե․ Չ․)։
Եթե առաջադաս
կամ միջադաս դերբայական դարձվածին հաջորդում է օժանդակ բայը, ապա դերբայական դարձվածը
չի տրոհվում։
Օրինակներ՝
Ամանները լվանալով
էր անցկացրել իր առաջին օրը հյուրանոցի խոհանոցում։
Զինվորները դեռ
լույսը չբացված էին հեռացել գյուղից
Կետադրի՛ր նախադասությունները․
Ոսկեղեն նարգիզների մեջ նստած Օմար Խայամը բանաստեղծը գինի էր
ըմպում։
Ստեղծելով երկինքն ու երկիրը, բույսերն ու կենդանիներին Աստված
վերցրեց մի քիչ հող և կերտեց առաջին մարդուն Ադամին։
Տեսնելով նրա մենակությունը և զգալով տրտմության պատճառը մեծն
Արարաիչը ստեղծեց կնոջը Եվային։
Աղբյուրի մոտ նստած ականջը նրա բյուրեղյա նվագին Լիլիթը նայում
էր դրախտի աստղազարդ երկնքին։
Հևիհև հետևելով Լիլիթին Ադամը հասավ ոսկեվառ լճակին։
Աստղերով արբած Լիլիթը քուն մտավ և զարթնեց սոխակների դայլայլից։
Անահիտին տեսնելու կարոտը օրեօր աճելով անպատմելի քաղցր ուժ էր ստացել հոգուս մեջ։
1.Ձիերը անգղների կռնչոցից վախեցած խլշեցին ականջները,
իրար մոտեցան։
2.Չնայած բավականաչափ միջոցներ ունենալուն իրեն շատ համեստ
էր պահում։
3. Սեղանի տակ փափուկ բարձը գրկած քնել էր փոքրիկը։
4.Նա անցավ ու տեսնելով փթթող երկիրը նախանձից քարացրեց
այն։
5. Նա փակեց աչքերը սպասելով դասի վերջին:
6. Ես պատահաբար ընկա ուժեղ ցավեցնելով ու վնասելով ոտքս:
7. Փոքրիկն արթնացավ վախեցած անսպասելի ու հանկարծակի աղմուկից:
8. Արմինեն ասմունքի դասերի էր հաճախում ցանկանալով լավ ու ճանաչված դերասանուհի դառնալ:
9. Հիացած ու զարմացած մեր գեղատեսիլ ու զարմանահրաշ բնությամբ
ու պատմամշակութային կոթողներով զբոսաշրջիկներն ամեն տարի գալիս են Հայաստան:
10. Փորձելով լավ ներկայացնել տնային աշխատանքը աղջիկն աշխատում
էր չշտապել ու առոգանությամբ կարդալ:
Ձևի պարագա
Ցույց է տալիս գործողության կատարման ձևը։
Արտահայտվում է ձևի մակբայներով, գոյականի տարբեր հոլովաձևերով, որակական ածականով, կապային կապակցությունով, դերանունով, դերբայական ձևերով։ Պատասխանում է ինչպե՞ս հարցին։
1. Ընդգծի՛ր ձև պարագաները։
Սիմինդրի երկար տերևները թրերի նման քսվում էին իրար։
Քամին սկզբում քշեց թեթև, իսկ հետո գազանաբար պոկեց թույլ ամրացրած տանիքները:
Տարերքը կամաց-կամաց սեղմում էր իր չարագույժ օղակը:
Չոր խոտը շատ արագ ու հեշտ է վառվում անգամ փոքրիկ կայծից:
Դժվարությամբ է հարմարվում նոր վայրում:
Արահետը ոչ թե գնում էր դեպի գյուղը ուղիղ գծով, այլ շարունակ ծառերի մեջ գալարվելով:
Պատճառի պարագա
Ցույց է տալիս գործողության կատարման պատճառը։
Պատասխանում է ինչի՞ց, ի՞նչ պատճառով հարցին։
Արտահայտվում է գոյականի բացառական հոլովով, կապային կապակցություններով, դերբայական ձևերով՝ անորոշ դերբայի բացառական և գործիական հոլովներով։
2. Գտի՛ր պատճառի պարագաները, ընդգծի՛ր։
Տիկինը սարսռաց սեփական մտքից։
Նրա դեմքը շիկնել էր թեթև հուզմունքից։
Վախից կուչ էր եկել սենյակի մի անկյունում։
Ապրուստի այլ միջոց չունենալով՝ ծերուկը սենյակը վարձով էր տալիս։
Շատ աշխատելուց նրա մկանները ամրացել էին։
Մենակություն բառից դողում է օդն իմ սենյակի։
Պայմանի պարագա
Ցույց է տալիս գործողության կատարման պայմանը։
Հիմնականում արտահայտվում է անորոշ դերբայի տրական հոլովով և դեպքում կապով։
Պատասխանում է ի՞նչ պայմանով, ո՞ր դեպքում հարցերին։
1. Ընդգծի՛ր պայմանի պարագաները։
Քո մերժման դեպքում նրանք կհայտնվեն անելանելի դրության մեջ։
Մնացի տանը պարապելու պայմանով։
Բարձր գնահատական ստանալու դեպքում կարժանանաս ծնողներիդ գովքին։
Շուտ օգնության հասնելու դեպքում կավարտվեր այդ ամենը։
Նման դեպքում միշտ էլ հարցը վճռվում է հօգուտ մեծամասնության։
Նպատակի պարագա
Ցույց է տալիս գործողության կատարման նպատակը։
Արտահայտվում է առավելապես անորոշ դերբայի տրական հոլովով, ինչպես նաև կապային կապակցություններով՝ համար, նպատակով, հանուն։
Պահանջում է ինչո՞ւ , ինչի՞ համար, ի՞նչ նպատակով հարցերը։
2. Ընդգծի՛ր նպատակի պարագաները։
Աղջիկները գնացին աղբյուր՝ ջրի։
Շտապում էր՝ սեղմելու այդ մեծ բարեգործի ձեռքը։
Չափ ու քանակի պարագա
Ցույց է տալիս գործողության կատարման չափը , աստիճանը։
Պատասխանում է ինչքա՞ն , որքա՞ն հարցերին։
Արտահայտվում է թվական դերանուններով՝ այսքան, այդքան, այնքան, նույնքան, ․․․, մակբայներով՝ կրկին, նորից, բազմիցս, անընդհատ, բառակապակցություններով՝ տասն անգամ, կիսով չափ, այն աստիճան։
3. Գտի՛ր չափ ու քանակի պարագաները։
Գրավիչ են դարձյալ քո աչքերը ջինջ։
Մայր ու որդի շատ երկար զբոսնեցին:
Փայտփորիկն անընդհատ կտցահարում էր ծառը:
Ոսկե շղթան արժեր հազար դոլար:
Փոքրիկը շատ էր սիրում պաղպաղակ և երբեք չէր հրաժարվում դրանից:
Այդ երեկո ծերունին բնավ չխոսեց:
Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)
1. Նախադասություններին ավելացրո՛ւ փակագծերում տրված հարցերին պատասխանող խնդիր լրացումներ, որոնք արտահայտվեն ա)բառով, բ) երկրորդական նախադասությամբ:
Այդ հրաշքը տեսնելով`
վայրենիներն ազատ արձակեցին: (ո՞ւմ) Այդ հրաշքը տեսնելով` վայրենիներն ազատ արձակեցին
գերուն: Այդ հրաշքը տեսնելով` վայրենիներն ազատ արձակեցին նրան, ում կապել էին զոհասեղանին:
Թերակդզու բնակիչները մի պատմություն են պատմում: (ինչի՞ մասին)
Վերջապես արևը տաքացրեց: (ո՞ւմ)
Զբոսաշրջիկները միայն երրորդ օրը գտան: (ի՞նչը)
Քայլ առ քայլ առաջ գնալով` հասան: (ինչի՞ն)
2. Հարցական դերանունները փոխարինի՛ր բառով կամ բառակապակցությամբ և ընդգծի´ր այն բառը, որին դրանք լրացնում են:
Օրինակ`
(Ե՞րբ) պատսպարվեցինք վրանում: Կեսօրին պատսպարվեցինք
վրանում:
(Ո՞րտեղ) տանջվում էինք անտանելի տոթից:
(Ինչո՞ւ) շատ հեռու գնացինք ավերակներից:
Տաք ավազն սկսեց մխալ (ինչպե՞ս):
Պարագաներ
Բայի այն լրացումները, որ ցույց են տալիս գործողության հետ կապ ունեցող հանգամանքներ, կոչվում են պարագաներ։
Լինում են տեղի, ժամանակի, ձևի, պատճառի, նպատակի, պայմանի, չափ ու քանակի և այլն։
Տեղի պարագա
Բայական անդամի այն լրացումն է, որը ցույց է տալիս գործողության կատարման տեղը։
Պատասխանում է որտե՞ղ հարցին, արտահայտվում է տեղի մակբայով, դերանուններով, տրական , հայցական, բացառական, գործիական, ներգոյականհոլովներով և կապային կապակցությամբ։
1. Գտի՛ր տեղի պարագաները, ընդգծի՛ր։
Ես թողել եմ հեռվում դալարագեղ այգին։
Բլուրների վրա ալիք-ալիք փռված էր մշուշը։
Քեզ եմ թողել այնտեղ, իմ սպասված երազ։
Մեր գյուղից վեր, մինչև այսօր պահպանվել է այդ շինությունը։
Հնձանի ստվերում ՝ ուռենու կողովների մեջ, սև խաղողը շողշողում էր։
Ուղիղ երկու շաբաթ Մաշտոցը գրեթե դուրս չեկավ իր կացարանից։
Կապույտ լուսավոր երկնքի տակ սլացիկ ծառեր են։
Արարատյան դաշտի հնագույն գյուղերից մեկում ապրում էր մի պատկառելի ծերունի։
Մըսր քաղաքում ապրող Մելիքը մարդիկ ուղարկեց Սասուն։
Ո՞ր նախադասության մեջ տեղի պարագա չկա
Ա․ Կանաչը անցյալ տարվա չոր խոտի տակ ծլել էր արդեն։
Բ․ Հրացանը մահակի պես ձեռն առած՝ ամեն օր նախիրը սարն էր քշում։
Գ․ Մթնաձոր տանող միակ արահետը առաջին ձյան հետ փակվում էր։
Դ․ Հովիվը բարկանում է շների վրա և նույնիսկ նրանց վրա մահակ բարձրացնում։
Ժամանակի պարագա
Ցույց է տալիս գործողության կատարման ժամանակը։
Արտահայտվում է ժամանակի մակբայներով, գոյականի տարբեր հոլովաձևերով /տրական, հայցական, բացառական, գործիական, ներգոյական/, կապային կապակցություններով, դերբայական ձևերով /համակատար դերբայ/։
1. Գտի՛ր և ընդգծի՛ր ժամանակի պարագաները․
Խաղաղ գիշերով դու կգաս։
Փողոցն անցնելիս սայթաքեց։
Հավաքվեցին գիշերով։
Գյուղը դատարկվեց մի ակնթարթում։
Մինչև գարուն ոչ մի մարդ ոտք չի դնում անտառներում։
Սակայն Մթնաձորում այժմ էլ թավուտ անտառներ կան։
Գիշերվա հետ որսի են ելնում։
Մի երեկո խոստովանեց իր սերը։
Մասնավորող պարագայական բացահայտիչ
2. Կետադրել, նշել տեսակը․
Ձորի երկու կողմերում թավուտ անտառների մեջ արջեր շատ են լինում։
Վաղ առավոտյան ուղիղ ժամը վեցին արթնանում էր։
Երևանում Աբովյան փողոցում նկարահանում է։
Հաջորդ օրը շոգ կեսօրին նա տուն վերադարձավ։
Քարակերտ ու կղմինդրածածկ փոքրիկ տունը որպես շքեղ ապարանք առանձնանում էր գյուղի խարխուլ տների մեջ:
Նկարահանող խցիկի մոտ անփույթ կանգնած էր Ջեկը իբրև իր արժեքն իմացող անփոխարինելի օպերատոր:
Տուփից ուղիղ դեպի կինը դուրս թռավ թունավոր կանաչ օձը իբրև դիպուկ նետված փետրագնդակ:
Իբրև սուրացող շնաձկանը կպած խխունջներ կառչել էինք վազող կենդանուց:
Լեռների ու բլուրների մեծ մասը որպես հրաբխային ժայթքման զավակներ վեր են նետված ստորերկրյա հզոր ուժերի կողմից:
Մի ականատես նկարագրում
էր (ո՞ւմ), (ի՞նչը):
Բնության բոլոր ուժերը միասին անճանաչելիորեն փոխում են (ի՞նչը):
Լավան մոտենում էր (ինչի՞ն):
Մի քանի օր անց որսորդներն են օգնության հասնում (ո՞ւմ):
Լեռները դղրդում էին (ինչի՞ց):
ժայռի գագաթը միայն (ինչո՞վ) կարելի է բարձրանալ:
Ներգործող խնդիր
Ներգործող խնդիրը ցույց է տալիս այն առարկան, որի կատարած գործողությունն իր վրա կրում է ենթական։
Ներգործող խնդիրը դրվում է բացառական հոլովով, սեռական հոլովով և կողմից կապով։ Ներգործող խնդիր պահանջում են կրավորական սեռի բայերը։
1. Տրված նախադասություններում ընդգծել ներգործող խնդիրները․
Ես անչափ հուզվել էի ծնողներիս անակնկալ այցից։
Երիտասարդի համազգեստը կարվել էր Թիֆլիսիսց հրավիրված դերձակի կողմից։
Երկինքը միանգամից ծածկվեց ամպերով։
Փողոցները փակվել էին մեքենաներով։
Նամակը բարձրաձայն կարդացվեց պապի կողմից։
2. Նախադասությունները դարձրո՛ւ ներգործող անուղղակի խնդրով։
Սիմոնը արագ հինգ դիմում լրացրեց։
Քամին հալածում էր մառախուղի թանձր քուլաները։
Զինվորները բերում էին Զոհրակին։
Միջոցի խնդիր
Այն առարկան, որի միջոցով կամ որով կատարվում է գործողությունը, կոչվում է միջոցի անուղղակի խնդիր։
Միջոցի անուղղակի խնդիրը դրվում է գործիական հոլովով և պահանջում է ումով, ինչով հարցերը։
Միջոցի անուղղակի խնդիրը արտահայտվում է նաև սեռական հոլովի և միջոցով, ձեռքով կապական բառերի կապակցությամբ, օրինակ՝ Նա իր վատ գործերն անում էր ուրիշների միջոցով։
2. Գտի՛ր միջոցի անուղղակի խնդիրները։
Արմենը քարերով ամրացրել էր իր նկուղը։
Ձին թռչում էր, ոտքերով դոփում գետինը։
Ծանոթների միջոցով նա վերջապես տեղավորվեց լավ աշխատանքի։
Աղջկա վարսերը կապված էին ժապավենով։
Հավաքվածները կռվում էին քարերով ու փայտերով։
Մենք ես ու Ցոլակը մտանք բակ:
Ընկերներս գլխաբաց չթե հասարակ շապիկով երկու տղա քայլում էին գետափով:
Ես ու իմ ընկերը Անդոն հաց ենք տանում նրա հոր բրուտ Ավագի համար:
Կարմիր շորերով աղջիկը այդ բարձրահասակ երեխան հեռացավ կտուրից ու մոտեցավ աղջիկներին:
Մուխի մեջ երևաց ոսկե ծամիկներով Ազնոն դուստրը իմ վաղեմի ծանոթի:
Քամին աշխարհի հզոր ու անսանձ ոգին վայրագ ուժով խառնեց- պղտորեց գետի անշարժ ջրերը:
Մեր երեխաներիս աչքը չէր հեռանում արագիլներից:
Ամենավերին աստիճանին կանգնած էր իմ բարեկամը Բաֆուտի Ֆոնը:
Ծառերից հազարամյա կաղնիներից կանցնես ու կտեսնես փնտրածդ հյուղակը:
2. Նայի՛ր օրինակին և ընդգծված որոշիչ բառակապակցությունը փոխարինի՛ր որպես կամ իբրև կապերով կազմվող բացահայտիչներով: Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու:
Օրինակ`
Կոշիկի դատարկ տուփի նման տունը ինչ-որ մեկի կողմից մոռացվել էր այդ հեռավոր բլրի վրա: 1. Որպես կոշիկի դատարկ տուփ՝ տունն ինչ-որ մեկի կողմից մոռացվել էր այդ հեռավոր բլրի վրա:
2. Տունը` որպես կոշիկի դատարկ տուփ, ինչ-որ մեկի կողմից մոռացվել էր այդ հեռավոր բլրի վրա:
Նավի հսկա թրի նմանվող սուր քթամասը ճեղքում էր ջուրը:
Ապահով թաքստոցի նմանվող այդ տակառը կատվին շատ էր փրկել:
Մութ վարագույրի նմանվող անտառը թաքցնում էր այդ հսկա կենդանիների բախումը, բայց ձայները լսվում էին:
Սպիտակ բրդի եթերային ծվենների նման ամպերը սահում էին մեր գլխի վրայով:
Տարօրինակ արձանների նմանվող ժայռերը կանգնել էին
քամուն հանդիման:
Այդ վայրերի միակ տիրակալի նման քամին շեփորում ու գոռգոռում էր ժայռերի ծերպերում:
3. Նախադասությունն ընդարձակիր` կետերի փոխարեն որպես ի՞նչ, իբրև ի՞նչ, որպես ո՞վ, իբրև ո՞վ հարցերին պատասխանող բացահայտիչներ գրելով:
Էլիասը`…, ինձ բացատրում
էր ճանապարհը:
Անտառը`..., մռայլ ու գժկամ տեսք ուներ:
Թռչունի առաջին ճիչը`..., չափազանց զարմացրեց մեզ:
Իսկ այդ արձակ տարածության մեջ արձանն էր`...:
Պահակը`..., որոշեց ինձ մենակ չթողնել:
Ներողամիտ հայացքով նրանց խուճապին ու իրարանցմանը հետևում էր հավաստին`...:
Հարցերին պատասխանող պարոնը`.... անցավ հավաքվածների միջով ու մոտեցավ մեքենային:
- Ստեղծագործական աշխատանքներ․ գրել շարադրություններ, պատմություններ տարբեր թեմաներով․ առաջարկվող վերնագրեր։
- Ընթերցանություն․ կարդալ նախընտրած ստեղծագործությունը, գրավոր վերլուծել բլոգում։ Ընթերցանության նյութեր
- Թարգմանություն․ սեփական հետաքրքրությունների շուրջ կարճ նյութերի թարգմանություն տիրապետած լեզվից։
- TV նախագծերի ստեղծում․ սցենարի մշակում, նկարահանում, մոնտաժ, հրապարակում,
- Լեզվական առաջադրանքների, խնդիրների, գլուխկոտրուկների, խաչբառի կազմում,
- Թատերական բեմադրություններ, թղթե թատրոն, տիկնիկային թատրոն, մեդիաթատրոն․․․․
- Ընթերցել ամսագրային նյութերը և նյութերի տակ գրել կարծիքներ՝
Ես եմ
Պատուհան
- Այլ, առաջարկեք․․․
Անջատման խնդիր
Այն առարկան, որից անջատվում, ծագում կամ սկսվում է գործողությունը, կոչվում է անջատման անուղղակի խնդիր։
Անջատման անուղղակի խնդիր են պահանջում հեռանալ, անաջատվել, բաժանվել, թաքնվել, թաքցնել, խուսափել, փախչել, պոկել, փախցնել, հեռացնել, զրկել, ձանձրանալ, հրաժարվել, զզվել և այլ բայեր։
Դրվում է բացառական հոլովով և պատասխանում է ումի՞ց, ինչի՞ց, ինչերի՞ց հարցերին։
1. Գտի՛ր և ընդգծի՛ր անջատման խնդիրները։
Արսենը քեզնից երբեք չի կարող բաժանվել։
Մարդիկ փախչում էին ստից և կեղծիքից։
Նա վաղուց էր ձանձրացել իր ընկերներից։
Թաքցրեց իր անհանգստությունը ծնողներից։
Ոչ մի կերպ չէր կարողանում ազատվել այդ ծանր մղձավանջից։
2. Համեմատել երեք նախադասությունները։
Ես նրան չեմ զրկի այդ հաճույքից։
Ես վիրավորվեցի նրա խոսքերից։
Ես լալիս էի վիրավորանքից։
Միասնության խնդիր
Այն առարկան, որի հետ, որի ընկերակցությամբ կատարվում է գործողությունը, կոչվում է միասնության խնդիր։
Արտահայտվում է սեռական հոլովի և հետ կապի կապակցությամբ, պատասխանում է ո՞ւմ հետ, ինչի՞ հետ հարցերին։
Արտահայտվում է նաև գործիական հոլով , հանդերձ կապային կապակցությամբ։
3. Գտի՛ր միասնության խնդիրները, ընդգծիր։
Մինչ ուշ երեկո եղբայրներով աշխատեցին դաշտում։
Նա միշտ որսի էր գնում շան հետ։
Ընտանյոք հանդերձ քննարկեցին այդ հարցը։
Արմենի հետ մասնակցեցինք նրա մեծարման երեկոյին։
Նուբարն ամեն առավոտ մոր հետ բարձրանում էր սարը։
Կնոջ հետ գնում էր նրանց այգին՝ խնամելու։
Վերաբերության խնդիր
Այն առարկան, որի վերաբերմամբ կամ շուրջը կատարվում է գործողությունը, կոչվում է վերաբերության անուղղակի խնդիր։
Դրվում է․
Ա․ Բացառական հոլով
Բ․ Սեռական հոլովով և մասին, շուրջը, վերաբերմամբ կամ վերաբերյալ, նկատմամբ, առթիվ, հանդեպ կապերի կապակցությամբ։
4. Գտի՛ր վերաբերության խնդիրները, ընդգծի՛ր։
Ես նրա մասին վատ կարծիք երբեք չեմ ունեցել։
Նրա շուրջը զանազան պատմություններ էին պտտվում։
Քո վերաբերյալ իմ ձեռքի տակ եղածն արդեն իսկ բավական է գործը սկսելու համար։
Ավարտական զանգի մասին բոլորը մոռացել էին։
Անհանգստացած պատմում էին այդ օրվա անցուդարձից։
Բայական անդամի լրացումներ
Նախադասության այն անդամը, որը արտահայտված է բայով /դիմավոր, անդեմ/, կոչվում է բայական անդամ։
Բայական անդամի լրացումներ՝ խնդիրներ, պարագաներ։
Խնդիրները բաժանվում են երկու խմբի՝ ուղիղ և անուղղակի, ցույց են տալիս գործողության հետ կապ ունեցող առարակներ։
Ուղիղ խնդիրն արտահայտվում է միայն հոլովական ձևով, իսկ անուղղակի խնդիրները թե՛ հոլովով, թե՛ հոլովակապային կապակցությամբ։
Ուղիղ խնդիր
Ցույց է տալիս այն առարկան, որն իր վրա ուղղակիորեն կրում է ենթակայի կատարած գործողությունը։
Նշել նախադասությունների ենթական և ուղիղ խնդիրը։
Պապը սիրում է թոռներին։
Արմենը բարձրաձայն կարդաց նամակը։
Ուղիղ խնդիրը դրվում է հայցական հոլովով և պատասխանում է ում, ինչ հարցերին։
Ո՞ւմ հարցին պատասխանելիս ուղիղ խնդիրը ձևով նման է տրական հոլովին, ի՞նչ հարցին պատասխանելիս նման է ուղղական հոլովին։
Գտի՛ր ուղիղ խնդիրները, ըստ հարցադրման նշի՛ր, թե ձևով ո՞ր հոլովներին է նման։
Հրանոթի արկը սարսափահար է անում մարդկանց։
Արևը վերևից կրակ է թափում։
Երկրաշարժը քանդել է նրա կացարանը։
Անհրաժեշտ դեղը բուժեց ծանր հիվանդին։
Ամպերը ծածկեցին երկինքը։
Նա համառորեն տանջում էր բոլորին։
Արքայազնը պաշտում էր ճոխությունը։
Նահապետը ներս հրավիրեց հարևաններին։
Նկարիչը միշտ ընտրում էր նարնջագույնը։
Ուղիղ խնդիր պահանջում են ներգործական սեռի բայերը։
Հանգման խնդիր
Այն առարկան, որին տրվում կամ հանգում է մի բան, կոչվում է հանգման խնդիր։
Հանգման խնդիր են պահանջում հասնել, հանգել, մոտենալ, հավասարվել, մերձենալ, նվիրել, տալ, վճարել, նետել, դիպչել, բախվել, վաճառել, մատակարարել բառերը։
Հանգման խնդիրը արտահայտվում է տրական հոլովով կամ կապային կապակցություններով/ընդդեմ, դեմ , վրա/ և պատասխանում է ո՞ւմ , ինչի՞ն հարցերին։
Հանգման խնդիր կարող է դառնալ այն անձը, իրը, որին ՝
Ա․ մոտենում կամ հանգում է մի բան, օրինակ՝ Փոքրիկը անսպասելի փաթաթվեց իր կատվին։ /ինչին/
Բ․ տրվում, հանձնվում է որևէ բան, օրինակ՝ Դասղեկը գիրքը հանձնեց երեխային։ /ո՞ւմ/
1. 1. Ընդգծիր հանգման խնդիրները։
Եվ նա աշխարհին պատմեց իր գլխով անցածը։
Մարդիկ հարձակվեցին տղաների վրա։
Ունկնդիր եղա հողմի խենթ երգին։
Աշակերտը մի անգամ հարց ուղղեց վարպետին։
Ես բախվեցի այդ մարդկանց անտարբերությանը։
Կարճ ժամանակում նա վաճառեց ապրանքը անգլիացիներին։
Նրա խոսքը մեծ տպավորություն գործեց ներկաների վրա։
Այդ խոսքերը խեղճ աշակերտին գցեցին ավելի մեծ շփոթության մեջ։
Հուզմունքից շփոթված Նահապետն առաջին անգամ չհավատաց իր ականջներին։
- Ստեղծագործական աշխատանքներ․ գրել շարադրություններ, պատմություններ տարբեր թեմաներով․ առաջարկվող վերնագրեր։
- Ընթերցանություն․ կարդալ նախընտրած ստեղծագործությունը, գրավոր վերլուծել բլոգում։ Ընթերցանության նյութեր
- Թարգմանություն․ սեփական հետաքրքրությունների շուրջ կարճ նյութերի թարգմանություն տիրապետած լեզվից։
- TV նախագծերի ստեղծում․ սցենարի մշակում, նկարահանում, մոնտաժ, հրապարակում,
- Լեզվական առաջադրանքների, խնդիրների, գլուխկոտրուկների, խաչբառի կազմում,
- Թատերական բեմադրություններ, թղթե թատրոն, տիկնիկային թատրոն, մեդիաթատրոն․․․․
- Ընթերցել ամսագրային նյութերը և նյութերի տակ գրել կարծիքներ՝
Ես եմ
Պատուհան
- Այլ, առաջարկեք․․․
Մասնական բացահայտիչ
Մասնական բացահայտիչը
բացահայտում է բացահայտյալի միայն մի կողմը, մի հատկանիշը և ձևավորվում է որպես, իբրև
կապերով։
Մասնական բացահայտիչը
հոլովով և թվով համաձայնում է բացահայտյալին։
Մասնական բացահայտիչը
որոշիչ հոդ չի ստանում։
Ունի ազատ շարադասություն
և կարող է ընկնել բացահայտյալից առաջ և հետո։
1. Կետադրի՛ր նախադասությունները։
Որպես փորձառու որսորդ
միայն քեռի Համոն ճիշտ կողմնորոշվեց։
Միայն քեռի Համոն որպես
փորձառու որսորդ ճիշտ կողմնորոշվեց։
Մարտինին որպես օրինապահ
զինվորի հայտնեցին շնորհակալություն։
Մասնավորող-պարագայական
բացահայտիչը հստակեցնում, որոշակիացնում է գործողության կատարման տեղը կամ ժամանակը։
Մասնավորող բացահայտիչը նույնպես տրոհվում է բութով ու ստորակետով։ Սովորաբար բացահայտյալի
հետ համաձայնում է հոլովով ու դեմքով, սակայն կան բացառություններ։
Այսօր՝ 19:00-ին, սկսվում է մայրենիի ֆլեշմոբը:
Ժամանակի պարագայական բացահայտիչը կոնկրետացնում է գործողության
կատարման ժամանակը:
Այստեղ՝ մեր կրթահամալիրում, նախագծային կրթություն
է իրականացվում:
Տեղի պարագայական բացահայտիչը կոնկրետացնում է գործողության կատարման
տեղը:
3.Ընդգծի՛ր պարագայական բացահայտիչները՝ նշելով տեսակը: Կետադրի՛ր:
Ձորի երկու կողմում թավուտ անտառների մեջ արջեր շատ են
լինում:
Պապս արթնանում է վաղ առավոտյան ուղիղ ժամը վեցին:
Երևանում Աբովյան փողոցում աշխույժ եռուզեռ է:
Հաջորդ օրը շոգ կեսօրին նա տուն վերադարձավ:
Դրսում մայթերին տների անկյուններում կուտակվել
էին չորացած տերևներ:
Ձմռանը առաջին ձյան
գալուն պես հովիվներն իջնում են սարերից:
Նա բոլորովին որբ եկել էր Բաթում իր ազգականի մոտ:
4.Կետերի փոխարեն գրի՛ր պարագայական բացահայտիչներ:
Մարինեն լուռ նստել էր տանը՝ ․․․․․․․․․․․․։
Առավոտյան՝ ․․․․․․․․․․․․, Արամը
սպասում էր ընկերներին:
Այս գիրքը վերցրել եմ գրադարանից՝ ․․․․․․․․․․․․․․․․:
Մայրս որոշել է անպայման վերադառնալ հայրենիք՝ ․․․․․․․․․․․․․․․․․․:
Երեկ՝ ․․․․․․․․․․․․․․․․․․,
ձիով վերադառնում էի վերին գյուղերից:
Օրինակ`
Սիրո աստվածուհի Աստղիկը լողանում էր Արածանիի ջրերում: Աստղիկը` սիրո աստվածուհին, լողանում էր Արածանիի ջրերում:
Հայաստանի ամենամեծ լիճ Սևանից սկիզբ է առնում միայն Հրազդանը:
Տղան մոտեցավ չարաճճի գեղեցկուհի արքայադստերը:
Զորքր պաշարում է երկրի մայրաքաղաք Նինվեն ու սպասում նոր հրամանի:
Կինը հարևաններին բողոքում է իր ոչ ու փուչ մարդ Նազարից: Նազարի հետ կռվող Սաքոն էլ էր այդ հարսանիքում:
Արյունոտվում էր զորավարի սիրտը իր հայրենիք Իտալիայի թշվառ վիճակից:
Ծերունին հաճախ էր իր թոռնիկ Կարոյով հպարտանում:
2. Հարցական դերանունների փոխարեն համապատասխան բացահայտիչներ գրի՛ր:
Միքայելը` ո՞վ, երեկ մեր տանն էր:
Տանտիրուհուց` ումի՞ց, հեռագիր էր ստացել:
Տղան անհամբեր սպասում էր Սևուկի` ինչի՞ երևալուն:
Մայրը որդուց` ումի՞ց, արդեն երկար ժամանակ լուր չուներ:
Քուռկիկ Ջալալին արագ մոտեցավ տիրոջը` ո՞ւմ:
Հրազդանը` ի՞նչը, Երևանով է անցնում:
- Ստեղծագործական աշխատանքներ․ գրել շարադրություններ, պատմություններ տարբեր թեմաներով․ առաջարկվող վերնագրեր։
- Ընթերցանություն․ կարդալ նախընտրած ստեղծագործությունը, գրավոր վերլուծել բլոգում։ Ընթերցանության նյութեր
- Թարգմանություն․ սեփական հետաքրքրությունների շուրջ կարճ նյութերի թարգմանություն տիրապետած լեզվից։
- TV նախագծերի ստեղծում․ սցենարի մշակում, նկարահանում, մոնտաժ, հրապարակում,
- Լեզվական առաջադրանքների, խնդիրների, գլուխկոտրուկների, խաչբառի կազմում,
- Թատերական բեմադրություններ, թղթե թատրոն, տիկնիկային թատրոն, մեդիաթատրոն․․․․
- Ընթերցել ամսագրային նյութերը և նյութերի տակ գրել կարծիքներ՝
Ես եմ
Պատուհան
- Այլ, առաջարկեք․․․
Կետադրի՛ր նախադասությունները։
Երևաց մի ձի սև աչքերով բարակ ոտքերով։
Ոտքերին կոշիկներ էին սև և կարմիր որ մատուցած մեծ ծառայության
նշան էին։
Հավաքված բազմությունից երեք հեծյալներ շքեղ զգեստներով նրբագեղ
նժույգներով մոտեցան և խոնարհվեցին։
Մողեսները արագաշարժ փորի մաշկը դեղին տաքանում էին քարերի վրա։
Արտակի աչքի առաջ պատկերվում էին բանվորների վտիտ դեմքերը մրոտ
ու նավթոտ մռայլ ու անտարբեր։
Չէի կարողանում մոռանալ օրիորդի ամոթից շիկնած դեմքը։
Առավոտյան վաղ վեր էր կենում մաքրում էր իր անշուք խցի քարերով
սալարկված հատակը։
Գյուղացիները գտնում են Գևորգի թշնամիների կողմից խոշտանգված
մարմինը։
Շահյանին զարմացրեց Եվայի հասարակ չթից կարված ոչ պարահանդեսային
հագուստը։
Սիրելի զորավարի Գևորգ Մարզպետունու անունը հայտնի էր ամենքին։
Վտակի ափին ուռենու տակ նստել էր Անուշը։
Սմբատը որպես անտառոտ երկրի զավակ շատ լավ գիտեր որ արջը շշմում
է հանկարծակի ձայնից։
Ծառերի տակ կանաչների վրա թափված էին մետաքսազգեստ փշատները։
Մենք փրկվածներս երկու կյանքով պետք է ապրենք։
Տրված նախադասությունների ընդգծված անդամները համեմատի՛ր. Բ խմբի լրացումներն ինչո՞վ են տարբերվում Ա խմբի որոշիչներից: Փորձի՛ր բացատրել, թե ինչո՛ւ են դրանք բացահայտիչ կոչվում:
Ա. Մեծ գիտնական Նյուտոնը քիչ աշակերտներ է ունեցել:
Բ. Նյուտոնը` մեծ գիտնականը, քիչ աշակերտներ է ունեցել:
Ա. Մի օր նրա դուռը թակեց նախկին ծովագնաց էդմունդ Հալեյը:
Բ. Մի օր նրա դուռը թակեց էդմունդ Հալեյր` նախկին ծովագնացը:
Ա. «Թագավորական աստղագետ» Հալեյը հիմնականում պարզեց գիսավորների շարժման գաղտնիքները:
Բ. Հալեյը` «Թագավորական աստղագետը», հիմնականում պարզեց գիսավորների շարժման գաղտնիքները:
Բացահայտիչ
Նախադասության՝ առարկա ցույց տվող անդամի ով կամ ինչ լինելը արտահայտող լրացումը կոչվում է բացահայտիչ:
Նախադասության այն անդամը, որն ունի բացահայտիչ, կոչվում է բացահայտյալ:
1. Գտիր բացահայտիչ- բացահայտյալները և կետադրի՛ր:
Արփինեն ընկերուհիս դասի չէր եկել:
Արամը որպես օրինակելի սովորող ստացավ մրցանակ:
Սարերում վրանների տակ ապրում են հովիվները:
Բացահայտիչը լինում է երեք տեսակ՝ բուն, մասնական,
մասնավորող պարագայական:
Բուն բացահայտիչ
Բուն բացահայտիչը բացահայտում է լրացյալի ով կամ ինչ լինելը և
պահանջում է նույն հարցը:
1.Առաջին առաջադրանքի մեջ ո՞ր նախադասությնում է առկա բուն բացահայտիչ:
2. 2. Կետադրի՛ր նախադասությունները.
Ա. Խալդ աստծո զորությամբ ես Տուշպա մայրաքաղաքի և համայն
Բիայնայի տիրակալս մեծն Մենուայի որդին, ասում եմ:
Բ. Իր ապրած կյանքի ընթացքում նա տեսել էր ամեն ինչ սեր
ատելություն խաբեություն քծնանք :
Գ. Նա սև մազերով ու գունատ դեմքով մի գեղեցիկ տղա էր պահապանի
ավագ որդին:
Բացահայտիչի կետադրությունը:
Բացահայտիչից հետո չի դրվում ստորակետ հետևյալ դեպքերում .
Ա. Եթե բացահայտիչը դրված է սեռական հոլովով: Օրինակ՝ Դպրոցի պահակի՝ ծեր
Մամիկոնի հոգում թաքուն մի վախ կար:
Բ. Եթե բացահայտիչին հաջորդում է կապ . օրինակ՝ Վերգինեի՝ կրտսեր
մորաքրոջս մոտ ինձ վատ էի զգում:
Գ. Եթե բացհայտիչից հետո դրվում է եմ, ես է… օժ. բայը կամ հագույցը. Օրինակ՝ Սայաթ-Նովան՝ մեծ գուսանն էր ժողովրդի միակ ուրախությունը:
Դ. Եթե բացահայտիչից հետո ընկնում է էլ շաղկապը. Օրինակ՝ Արամը՝ ընկերս էլ
մասնակցեց այդ միջոցառմանը:
3. Կազմիր բուն բացահայտիչով նախադասություններ՝ իբրև բացահայտյալ
օգտագործելով բոլորը, Գյումրի, հարևանուհի բառերը:
Օրինակ`
... ջրով լվացվեց: Զուլալ ջրով լվացվեց: Սարերից եկող ջրով լվացվեց:
..... ծաղիկներն օրորվում են ... զեփյուռից:
... Գետը ողողել էր ... քաղաքի տներն ու պարիսպները:
... ճանապարհորդը պատմում էր ... անապատի մասին:
Գետը ... շղարշով էր ծածկվել:
Լեռների ... ստվերները ծածկել էին ... դաշտերն ու հովիտները: Հնէաբանները... դամբարանից ... գործիքներ գտան:
2. Ընդգծված հատկացուցիչների և հատկացյալների կապը հստակ ցույց տալու համար կա՛մ շարադասությունը փոխիր, կա՛մ կետադրիր:
Առագաստանավի անցյալ դարում ապրած նավապետի գրառումներում մի հետաքրքիր փաստ կա:
Վարելահողերի անտառներ հատելու միջոցով ընդարձակման հետ հաճախացան խորշակները, որոնք իսկական պատուհաս են հողագործության համար:
Հողի սև մրրիկներից պաշտպանող բարեկամը անտառն է:
Մթնոլորտը կեղտոտում են նաև անտառային հրդեհների արևի դեմքր ծածկող ծուխն ու հրաբխային մուրը:
Մարդիկ ուտելի քարաքոսի «մանանայի» նման գետնին ցրված հատիկները հավաքում ու ալյուր էին սարքում:
Անձրևների և հալոցքի ջրի լեռնային ապարներր մաշեցնող շիթերը քայքայում են նաև շատ հանքային աղեր:
Հատկացուցիչ
Հարցական դերանունները փոխարինի՛ր հատկացուցիչներով:
Ո՞ւմ աչքն ամբողջ օրը ճանապարհին էր:
Միշտ հիշում է ո՞ւմ խոսքը:
Ինչի՞ ջուրը բարձրացել էր ձնհալից:
Ինչի՞ արմատները շատ խորն էին թափանցել:
Ինչի՞ փողոցները լայն էին և ուղիղ:
2. Ընդգծված
բառերին ավելացրո՛ւ հատկացուցիչ լրացումներ, որոնք ցույց տան, թե դրանք
(հատկացյալները) ո՛ւմ, կամ ինչի՛ն են պատկանում կամ վերաբերում:
Ձկները լույսի
պատճառով շատ խորն էին իջել:
Սիրով կարդում էր բանաստեղծությունները:
Երեկոն շատ խաղաղ էր:
Խանութն արդեն երկար ժամանակ փակ էր:
Հրամանները շատ արագ էին կատարվում:
3.
Նախադասություններն ընդարձակի´ր` ընդգծված հատկացուցիչի և հատկացյալի միջև
ավելացնելով փակագծում տրված բառակապակցությունը: Կետադրությանն ուշադարությո´ւն
դարձրու:
Օրինակ`
Արեգակի
խավարումը սարսափ առաջացրեց մարդկանց մեջ: (ընդամենը մի քանի րոպե
տևող) – Արեգակի` ընդամենը մի քանի րոպե տևող խավարումը սարսափ առաջացրեց մարդկանց
մեջ:
Նոբելի գործարանները ցրված էին Եվրոպայով մեկ: (պայթուցիկ նյութեր արտադրող)
Նոբելի կտակը կարծես թե հակասում էր նրա ապրած կյանքին: (մարդության
խաղաղասիրությունն ու զարգացումը խթանող)
Վիկտոր Համբարձումյանը դարձավ աստղաֆիզիկայի ամբիոնի առաջին վարիչը: (իր իսկ
նախաձեռնությամբ ստեղծված)
Նա նկատեց, որ փայտանյութի բաղադրությունը ինչ-որ բանով խաղողի շաքարն է հիշեցնում
(թղթի ու արհեստական մետաքսի վերածվող):
Քիմիկոսներն էին ելք փնտրում այդ երկրների բնակչությանն օգնելու: (գյուղատնտեսական
մթերքների կարիք ունեցող)
- Ստեղծագործական աշխատանքներ․ գրել շարադրություններ, պատմություններ տարբեր թեմաներով․ առաջարկվող վերնագրեր։
- Ընթերցանություն․ կարդալ նախընտրած ստեղծագործությունը, գրավոր վերլուծել բլոգում։ Ընթերցանության նյութեր
- Թարգմանություն․ սեփական հետաքրքրությունների շուրջ կարճ նյութերի թարգմանություն տիրապետած լեզվից։
- TV նախագծերի ստեղծում․ սցենարի մշակում, նկարահանում, մոնտաժ, հրապարակում,
- Լեզվական առաջադրանքների, խնդիրների, գլուխկոտրուկների, խաչբառի կազմում,
- Թատերական բեմադրություններ, թղթե թատրոն, տիկնիկային թատրոն, մեդիաթատրոն․․․․
- Ընթերցել ամսագրային նյութերը և նյութերի տակ գրել կարծիքներ՝
Ես եմ
Պատուհան
- Այլ, առաջարկեք․․․
1.Կետադրի՛ր:
Ընկերս զվարթ ու կատակաբան շուրջն էր հավաքել բոլոր հյուրերին:Կանաչազարդ դաշտավայրը ցողված վաղորդյան մարգարիտներով վառվում էր ծիածանի ամենանուրբ գույներով:
Այդ առավոտ տեսածս առաջին բանը մեր ծիրանենին էր ծաղկազգեստ ու բուրող:
Մայրամուտին ծովը շառագույն ու հանդարտ հանկարծ ալեկոծվեց:
Հեռագիրը` ո՞ր, բերել էին գիշերը:
Ծաղիկը` ինչպիսի՞, դաշտում կարծես միակն էր:
Աշունը շուկան լցրել է մրգերով` ինչպիսի՞:
Նրա հիասթափությունը մատնում էին աչքերը` ինչպիսի՞:
Մի ժպիտ` ինչպիսի՞, թառել էր դեմքին:
Գրի՛ր շարադրություն վերնագրերից մեկով`
- Ժամանակի մասին
- Իմ մտքերը
- Կարևոր արժեքներ
- Սիրել կյանքը
- Հիանում եմ
- Այլ, ձեր ընտրությամբ․․․
Գոյականական անդամի լրացումներ՝ որոշիչ, հատկացուցիչ, բացահայտիչ:
Գոյականական անդամի այն լրացումը, որը ցույց է տալիս հատկանիշ (որակ, որպիսություն, չափ, քանակ) կոչվում է որոշիչ:
Որոշիչ ունեցող անդամը կոչվում է որոշյալ: Որոշիչը սովորաբար դրվում է որոշյալից առաջ և պատասխանում է ինչպիսի՞, ո՞ր, որքա՞ն, ինչի՞ց, ինչո՞վ և նման այլ հարցերի:
1. Կարդա՛ նախադասությունները և ընդգծի՛ր որոշիչ-որոշյալները:
Ա. Վարագույրի վրա ամբողջ հասակով նկարված էր մի վիթխարի մարդ:
Բ. Երևակայական թշնամին աչքերի առաջ դառնում էր շոշափելի:
2. Ո՞ր խոսքի մասերով է արտահայտվել որոշիչը.
Ա. ծով աչքեր, փայտից գդալ, ուրցի թեյ,
Բ. տխուր եղանակ, լեռնային օդ,
Գ. այն տղան, յուրաքանչյուր մարդ,
Դ. երեք խնձոր, յոթ-ութ օր,
Ե. քնած դշխուհի, վազող մարդ, գրելու թուղթ,
Զ. վարդի նման այտեր
Է. կարմիր ծաղիկներով գլխաշոր, բարձր գագաթներով լեռներ :
Ընդգծված ծավալուն որոշիչները (որոշիչ բառակապակցությունները) գրի՛ր որոշյալից հետո: Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու:
Օրինակ`
Անտառաբնակ բուի նման մի կին քաշում էր գանգակի պարանր: Զանգակի պարանը քաշում էր մի կին` նման անտառաբնակ բուի:
Սրտաբուխ ու մտերիմ այդ ձայնը ուշքի բերեց նրան:
Գարնան երեկոյի նման գգվող մի ժպիտ թառել էր դեմքին:
Կոշտուկներով պատած ու հողաբույր ձեռքերը հարգանք
էին ներշնչում:
Անտառային հավերժահարսի նման մի աղջիկ հանկարծ փայտահատին մոտեցավ:
Երկարոտն ու նրբակազմ մի կին անցնում էր մեր փողոցով:
Գազանիկը մարդու ձեռքերին նմանվող երկար,
բարակ ու ոսկրոտ մատներով թաթեր ուներ:
2. Տրվսւծ ծավալուն որոշիչներն ավելացրո՛ւ ընդգծված գոյականներին այնպես,
որ լինեն նրանցից առաջ և հետո: Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու:
Օրինակ`
Ծեր ու իմաստուն հեքիաթասաց: Ջրաղացը լռել էր արդեն: - Ծեր ու իմաստուն հեքիաթասաց ջրաղացը լռել էր արդեն:
Ջրաղացը` ծեր ու իմաստուն հեքիաթասաց, լռել էր արդեն:
Արդեն լռել էր ջրաղացը` ծեր ու իմաստուն հեքիաթասաց:
Խուճապահար թռչունի նման: Մի աղջիկ մոտեցավ հավաքվածներին:
Վերջալույսի շողերով օծված: Լեռն առասպելական մի նահապետ էր կարծես:
Կարկաչուն ու հստակ ձայնը գլուխը գցած: Զանգը բոլորին հավաքում էր եկեղեցում:
- Ստեղծագործական աշխատանքներ․ գրել շարադրություններ, պատմություններ տարբեր թեմաներով․ առաջարկվող վերնագրեր։
- Ընթերցանություն․ կարդալ նախընտրած ստեղծագործությունը, գրավոր վերլուծել բլոգում։ Ընթերցանության նյութեր
- Թարգմանություն․ սեփական հետաքրքրությունների շուրջ կարճ նյութերի թարգմանություն տիրապետած լեզվից։
- TV նախագծերի ստեղծում․ սցենարի մշակում, նկարահանում, մոնտաժ, հրապարակում,
- Լեզվական առաջադրանքների, խնդիրների, գլուխկոտրուկների, խաչբառի կազմում,
- Թատերական բեմադրություններ, թղթե թատրոն, տիկնիկային թատրոն, մեդիաթատրոն․․․․
- Ընթերցել ամսագրային նյութերը և նյութերի տակ գրել կարծիքներ՝
Ես եմ
Պատուհան
- Այլ, առաջարկեք․․․
Բազմախոստում է կենդանիների աշխարհը, ո՞ր : Օձերի որոշ տեսակներ, ո՞ր դեպքում, ջերմության հազարերորդական աստիճանի փոփոխությանն արձագանքում են: Չղջիկն այնքան նուրբ լսողություն ունի, որքա՞ն : Արու թիթեռնիկն իր «անտենայով» իմանում է էգի տեղը նույնիսկ այն դեպքում, ո՞ր դեպքում: Ե՞րբ, հնարավոր կլինի արտասովոր զգայուն ռադիոաստղադիտակներ ստեղծել: Իսկ դա հնարավորություն կտա լսելու ազդանշաններ, ինչպիսի՞:
Դրանից գիտնականները սովորելու շատ բան ունեն: Անգամ շատ հեռու են լինում քամու կամ կրակի գոտուց: Իր ծղրտոցից երկու հազար անգամ ավելի բարձր աղմուկի մեջ էլ մոծակի բզզոցը լսում է: Նա հինգ կիլոմետր հեռու է լինում: Գիտնականները թիթեռնիկի «անտենայի» ու չղջիկի լսողական ապարատի աշխատանքի սկզբունքը հասկանան: Դրանց աղբյուրը ինչ-որ տեղ տիեզերքում է:
Ընտրել վերնագրերից մեկը և գրել ստեղծագործական աշխատանք
- Ապագան սկսվում է այսօր
- Ոգեշնչում է
- Մեծերը և փոքրերը
- Ժամանակակից աշխարհ
- Վատ սովորույթներ
- Հանճար չեն ծնվում
- Մեր օրերում կա՞ ռոմանտիզմ
- այլ ։
Նախադասության գլխավոր անդամներ
Նախադասությունը ունի երկու գլխավոր անդամ՝ ենթակա և ստորգյալ, որոնք իրար հավասարազոր անդամներ են:
Ենթական դրվում է ուղղական հոլովով և պատասխանում է ո՞վ, ովքե՞ր, ի՞նչ, ինչե՞ր հարցերին:
1. Գտի՛ր տրված նախադասությունների ենթական և նշի՛ր, թե որ խոսքի մասով է արտահայտված:
Եվ անապատի սահուն լռությունը ծանրացավ նորից:
Այնուհետև մենք էլ չէինք լսում նրա ձայնը:
Գեղեցիկը կփրկի աշխարհը:
Երեքը ներս մտան անմիջապես, իսկ երեքը՝ սպասեցին:
Աղոթելը նրա միակ մխիթարությունն էր:
Պտուղդ քաղող չկա:
Ձերբակալվածները միայն հրաշքի էին սպասում:
Մեծ քաղաքում հաճույք էր կացարան փոխելը:
2. Գտի՛ր նախադասության ենթական, կետադրի՛ր :
Նրա ծանր հառաչանքները ողբը հեծկլտանքը տխրեցնում էին ինձ:
Ի՞նչ կոչվում այս ենթական:
Ստորոգյալ
Արտահայտում է հատկանիշ և այն վերագրում ենթակային ժամանակի մեջ:
Համեմատել.
դարբին Մարգարը
Մարգարը դարբին է:
Ստորոգյալը արտահայտվում է դիմավոր բայաձևով: Լինում է երկու տեսակ՝ պարզ և բաղադրյալ:
Միայն խոնարհված բայով կազմված ստորոգյալը կոչվում է պարզ ստորոգյալ:
3.Գտի՛ր նխադասությունների ստորոգյալները:
Նա ներկայացնում էր իր պատրաստած ուտեստը:
Լինում է, չի լինում մի հրաշք երկիր:
Լող է տալիս իր երազանքների գրկում:
Բաղադրյալ ստորոգյալ ՝ որևէ խոսքի մասով և դիմավոր բայով կազմված ստորոգյալը:
Ստորոգելին արտահայտվում է գոյականով, ածականով, դերանունով, թվականով, դերբայով և դիմավոր բայի՝ հանգույցի հետ կազմում է բաղադրյալ ստորոգյալ: Որպես հանգույց հանդես է գալիս եմ բայը: (Երբեմն որպես հանգույց կարող են հանդես գալ նաև լինել, դառնալ, թվալ բայերը):
4. Դուրս գրի՛ր պարզ և բաղադրյալ ստորոգյալները:
Եթե նա հիվանդ լինի, ոչ մեկին իր մոտ չի թողնի:
Լուսնի շողերի տակ ձյան ծածկոցը ինձ գորգ թվաց:
Խաղաղված ծովակը ծփում է:
Իմ պապը շատ ծեր էր:
5. Համաձայնեցնել տրված նախադասությունների ենթական և ստորոգյալը:
Ճանապարհին նա միայն գլխի շարժումով եմ պատասխանում:
Ծովինարն ու Անդրանիկը կանգնել է հին բարձունքին:
Աղմուկն ու աղաղակը գնալով շատացան:
Հանկարծ լաց ու կոծ լսվեցին:
Ընդունվում է պատվերներ:
Ուղիղ շարադասություն՝ Տարիներ անցան:
Շրջուն շարադասություն՝ Անցան տարիներ:
Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)
Ըստ կազմության նախադասությունները լինում են պարզ և բարդ:
Մեկ ստորոգյալ ունեցող նախադասությունը կոչվում է պարզ նախադասություն:
Մեկից ավելի պարզ նախադասություններից կազմված նախադասությունը կոչվում է բարդ նախադասություն:
1. Գտե՛ք պարզ և բարդ նախադասությունները:
Լեռներում ծնված ջրերը խեղդվում են օդում:
Երկնքում պտտվում են գորշ ամպեր, ու ձորով փախչում է գետը:
Երբ նա կռացավ ու ճակատս համբուրեց, ես նրա բարի աչքերում արցունքներ տեսա:
Ողջ գիշեր նրանք տարուբերվել էին անպարփակ ծովում:
Պարզ նախադասությունները լինում են երկու տեսակ՝ համառոտ և ընդարձակ: Միայն ենթակայից և ստորոգյալից կամ միայն ստորոգյալից կազմված նախադասությունը պարզ համառոտ է:
Ենթակա , ստորոգյալ և լրացումներ ունեցող նախադասությունները կոչվում են պարզ ընդարձակ:
Ենթակային և ստորոգյալին լրացնող անդամները կոչվում են երկրորդական անդամներ (լրացումներ):
2. Գրի՛ր պարզ համառոտ նախադասություններ:
3. Պարզ համառոտ նախադասությունները դարձրո՛ւ պարզ ընդարձակ:
Գարունը եկավ:
Մենք չենք լռում:
Տարիներ անցան:
4. Բարդ նախադասությունները դարձրո՛ւ երկուական պարզ նախադասություններ:
Հարավային Աֆրիկայում կա մի բույս, որը հիմնականում թիթեռներով է սնվում:
Անգլիայում մեծ համարում ունի խոլորձ (օրխիդեա) ծաղիկը, որն ունի չորս հազար տեսակ:
Առավել արժեքավոր է այն տեսակը, որի հոտը շարունակ փոխվում է:
Մոնղոլիայի երկարակյացների մեջ, որոնց միջին տարիքը գերազանցում է հարյուրը, չկա ոչ մի տղամարդ:
Արդեն գիտական պատասխան կա այն հարցին, թե ո՞ր տարիքից են երեխաները սկսում հեքիաթ սիրել:
5. Բարդ նախադասությունները դարձրո՛ւ երկուական պարզ նախադասություններ:
Շվեյցարացի գիտնականները էլեկտրոնային սարքավորումներով ստուգելով Լոզանի սիմֆոնիկ նվագախմբի հարյուրավոր երաժիշտների լսողությունը, պարզել են, որ զգալիորեն ավելի լավ վիճակում է չծխողների լսողությունը:
Ֆլորիդայի նահանգի գիտահետազոտական աշխատարանի գիտնականներին երկար տարիների գիտափորձերից հետո հաջողվեց արտազատել մի քիմիական միացություն, որն օդում արձակում է սատկած միջատը:
Այդ միացությունը չափազանց ագրեսիվ է դարձնում բոլոր մեղուներին և իշամեղուներին, եթե նրանք մոտակայքում ինչ- որ տեղ են գտնվում:
Կալիֆոռնիայի նահանգում անցկացված հետազոտությունների արդյունքները ցույց են տալիս, որ Լոս Անջելեսի և Սան Դիեգոյի միջև գտնվող ատոմային էլեկտրակայանի ջրային հովացման համակարգի պատճառով ծովային կենդանիների շատ տեսակներ ոչնչանում են:
6. Տեքստը փոխադրի՛ր պարզ նախադասություններով:
Հագար ինը հարյուր ութսունյոթ թվականի հունվարի մեկից Ֆինլանդիայում կենդանիների պաշտպանության վերաբերյալ նոր օրենք է ընդունվել, ըստ որի երկրի կրկեսներում փղերի ելույթներն արգելված են, քանի որ արևադարձային երկրների այդ հյուրերը վատ են հաղթահարում Սուոմիի ցուրտ կլիման: Փղերը միակ «մերժվածները» չեն. այդ ցուցակում հիշատակվում են նաև ռնգեղջյուրները, զեբրերը, ջայլամները, կոկորդիլոսները և կապիկները: Ֆինլանդիան աշխարհում առաջին երկիրն է, որը նման հակակրկեսային օրենք է ընդունել:
- Ստեղծագործական աշխատանքներ․ գրել շարադրություններ, պատմություններ տարբեր թեմաներով․ առաջարկվող վերնագրեր։
- Ընթերցանություն․ կարդալ նախընտրած ստեղծագործությունը, գրավոր վերլուծել բլոգում։ Ընթերցանության նյութեր
- Թարգմանություն․ սեփական հետաքրքրությունների շուրջ կարճ նյութերի թարգմանություն տիրապետած լեզվից։
- TV նախագծերի ստեղծում․ սցենարի մշակում, նկարահանում, մոնտաժ, հրապարակում,
- Լեզվական առաջադրանքների, խնդիրների, գլուխկոտրուկների, խաչբառի կազմում,
- Թատերական բեմադրություններ, թղթե թատրոն, տիկնիկային թատրոն, մեդիաթատրոն․․․․
- Ընթերցել ամսագրային նյութերը և նյութերի տակ գրել կարծիքներ՝
Ես եմ
Պատուհան
- Այլ, առաջարկեք․․․
Նախադասության տեսակներն ըստ հաղորդակցման նպատակի
- Պատմողական- նպատակը տեղեկատվություն հաղորդելն է:
- Հարցական
- Հրամայական
- Բացականչական
Տրված են նախադասություններ, նշի՛ր տեսակները.
- Ավա՜ղ, ոչինչ փոխել չենք կարող:
- Ո՞վ այսուհետ պետք է հարգի մեզ:
- Զարթնի՛ր և ողբա՛ այն, ինչ էլ չենք կարող ետ բերել:
- Երկու օրից գնա,. կհասնեմ քաղաք, հետո կխոսենք:
Պատմողական նախադասություն
1. Հաստատական
2. Ժխտական
Նշի՛ր պատմողական նախադասությունների տեսակները:
- Ինձ հեռվից չի կանչում, չի ժպտում, խաղաղ է հիմա ամեն ինչ:
- Ութ նշանավոր բանաստեղծներ էին ապրում արքունիքում:
Հարցական նախադասություն
- Բուն հարցում ( Ի՞նչ է այդ գետակի անունը):
- Հարցում-հաստատում (Դու իմ ասածները կանես, չէ՞):
- Հարցում-ժխտում (Ո՞վ կթողնի նրան այդ գործը կատարել)
- Ճարտասանական կամ անպատասխան հարցում (Ի՞նչ եմ անում այս կողմերում, ի՞նչ եմ կորցրել, չեմ գտնում):
Կետադրի՛ր նախադասությունները:
Դու ինձնից ինչ ես պահանջում հարցրեց Սահակը:
Սահակը Արմենին հարցրեց թե իրենց ինչ է պահանջում:
Ով է ինձ սպասում:
Ինչպես չսիրեմ երկիր իմ կիզված:
Հրամայական նախադասություն
Արտահայտում է հրաման, հորդոր, խնդրանք, հանձնարարական:
Արգելական հրամայական՝ մի:
Կետադրի՛ր նախադասությունները:
Լիլիթ ներիր ինձ:
Մի հիշիր ինձ այդպես մի գթա:
Լռել և սպասել նոր հրահանգների:
Խաղաղ անցիր մի սպասիր :
Բացականչական նախադասություն
Այս նախադասությունների բուն նպատակը լսողի մեջ հույզ, զգացմունք առաջացնելն է:
Կետադրի՛ր
Ախ մայրիկ ջան մեծ է թախիծս:
Ավաղ ոչինչ չի փոխվել:
Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)
Սկզբից տասը-տասներկու նախադասություն ավելացրո՛ւ, որ ամբողջական տեքստ դառնա:
Վերադարձս բոլորի համար անսպսաելի էր: Բայց նրանք մի պահ քարացան ու հանգիստ շարունակեցին պարել:
Հարակատար դերբայով կազմված ժամանակային ձևեր
Հարակատար դերբայ + օժանդակ բայ : Հատուկ են միայն սահմանափակ թվով բայերի:
Հարակատար ներկան ցույց է տալիս առարկայի դրությունը և վիճակը ներկայում՝
Քնած են, կարծես անսահման խաղաղություն է:
Հարակատար անցյալը ցույց է տալիս առարկայի դրությունը, վիճակը անցյալում ՝ խոսելու պահից առաջ:
Կանգնած էր սեղանի մոտ և ինչ-որ բան էր մտորում:
1. Փակագծերում եղած բայերը գործածիր հարակատար անցյալի համապատասխան թվով ու դեմքով:
Դղյակը ուրիշ շատ սենյակների նման քարաշեն էր և այս առանձնարանը՝ միայն այն զանազանությամբ , որ սա (կերտվել ) գույնզգույն ընտիր քարերից: Պատերից յուրաքանչյուրը (բաժանվել) չորս կամարամասի, որոնք (հաստատվել) գոտեզարդ պատվանդանների վրա: Պատերի հարթ ու ողորկ մասերը (շինվել) սպիտակ, սյուներն ու կամարները ՝ դեղնագույն քարից:
Նախադասություն - կարևոր բնութագրիչներ.
- միտքը կամ բովանդակությունը,
- ստորոգյալը / ստորոգումը
- հնչերանգը:
Գտնել նախադասության ստորոգյալը:
Առաջին աքլորականչի հետ արթնանում էր պապս:
Նախադասության անդամ կարող են դառնալ նյութական իմաստ արտահայտող խոսքի մասերը, թվել՝....:
Տրվածները համեմատել և գրել տարբերությունը՝ աշնան անձրև, Աշնանն անձրևում է:
Տրված են բառակապակացություններ, բնութագրի՛ր ըստ գերադաս անդամի խոսքիմասային պատականելության.
ա. աղի արցունք, համով կերակուր, փայտից գդալ-
բ. հերոսի պես հաղթական, գործից անկախ, մաթեմատիկայից ուժեղ-
գ. մարտի ութ, առնվազն տասը-
դ. մեզնից ով, երեխաներից յուրաքանչյուրը-
ե. խղճին ծանրացած, տանը պահվող-
զ. սպասվածից շուտ , ժամեր շարունակ-
Կայուն բառակապակացություններ են դարձվածքներն ու շրջասույթները.
բացատրել.
Սկյուտարի սոխակ-
ուղտի ականջում քնել-
սիզիփոսյան աշխատանք-
Դուրս բեր բայերը, որոշիր տեսակը, դեմքը, թիվը, եղանակը, սեռը:
Սկսել էր փչել թարմ, գրեթե ցուրտ քամին: Արևը հաճախ ծածկվում էր վազող ամպերի մութ կտորներով: Առջևս՝ ցածում, փռված էր գյուղը՝ իր կարմիր կղմինդրե տանիքներով, սիրուն ծառաստանների մեջ թաքնված: Հորիզոնում հնձված արտերի հեռանկարը ծածկվել էր մոտակա թաց հողերից ելնող գոլորշիների քողաձև վարագույրով:
2. Վերհիշել ածականը, նախորդ առաջադրանքի տեքստից դուրս գրել ածականները, գրել տեսակը և աստիճանը:
3. Դուրս գրի՛ր անորոշ դերբայները, որոշի՛ր դրանց հոլովը և պաշտոնը:
Նստել անկարելի էր, պետք էր միայն կանգնել : Ասաց, որ մեռնելու ցանկություն չունի, կարիք չկա անհանգստանալու: Նրանց դուրս գնալուց հետո սենյակն ազատվեց:
Պատուհանի մութ ապակիները սկսեցին որոշակի երևալ, խրճիթը սկսեց քիչ-քիչ լուսավորվել:
Հավերը շարժվեցին թառի վրա, բարձրացան ոտների վրա, թափահարեցին թևերը:
4. Հոլովի՛ր հեռանալ և հեռացնել անորոշ դերբայները:
5. Կազմի՛ր տրված բայերի ենթակայական դերբայը՝ գնահատել, թպրտալ, թախծել,
խաղալ, անհանգստանալ, թռչել:
Բառերից երեքը գործածիր նախադասության մեջ:
6. Դուրս գրի՛ր ենթակայական դերբայները և որոշի՛ր, թե դրանք որպես նախադասության ինչ անդամ են գործածված:
Իր արհեստին ծուռ նայողը կուշտ չի ուտի:
Տուն ավերողին տուն չի մնա:
Ուրիշի տունը քանդողը իր հացը ցամաք կուտի:
Հեռվից լսվող դափի ձայնը դուրս կգա:
- Ստեղծագործական աշխատանքներ․ գրել շարադրություններ, պատմություններ տարբեր թեմաներով․ առաջարկվող վերնագրեր։
- Ընթերցանություն․ կարդալ նախընտրած ստեղծագործությունը, գրավոր վերլուծել բլոգում։ Ընթերցանության նյութեր
- Թարգմանություն․ սեփական հետաքրքրությունների շուրջ կարճ նյութերի թարգմանություն տիրապետած լեզվից։
- TV նախագծերի ստեղծում․ սցենարի մշակում, նկարահանում, մոնտաժ, հրապարակում,
- Լեզվական առաջադրանքների, խնդիրների, գլուխկոտրուկների, խաչբառի կազմում,
- Թատերական բեմադրություններ, թղթե թատրոն, տիկնիկային թատրոն, մեդիաթատրոն․․․․
- Ընթերցել ամսագրային նյութերը և նյութերի տակ գրել կարծիքներ՝
Ես եմ
Պատուհան
- Այլ, առաջարկեք․․․
Վերաբերական՝ վերաբերմունքային իմաստ
Եղանակավորում կամ երանգավորում են նախադասությունը կամ նրա որևէ անդամ:
Օրինակ՝ Բարեբախտաբար, ամեն ինչ հրաշալի անցավ:
Ո՞րն է ,,բարեբախտաբարի,, դերը այս նախադասության մեջ:
1. Վերաբերականները սովորաբար եղանակավորում են ամբողջ նախադասությունը և կապվում են հիմնականում ստորագյալի հետ: Օր՝. Դժբախտաբար չի եկել:
2. Վերաբերականները կարող են դրվել նաև նախադասության այլ անդամների վրա:
Նույնիսկ Վահեն այսօր լուծեց խնդիրը:
Վահեն նույնիսկ այսօր լուծեց խնդիրը
Վահեն այսօր նույնիսկ խնդիրը լուծեց:
Ըստ իրենց արտահայտած վերաբերմունքային կամ երանգային իմաստի՝ վերաբերականները բաժանվում են հետևյալ տեսակների՝
· հաստատական
· ժխտական
· երկբայական
· գնահատողական
· սաստկական
· սահմանափակման
1. Նշված վերաբերականները, ըստ արատահայտած երանգային իմաստի, տեսակավորի՛ր՝ իհարկե, կարծես թե, անպայման, մի՞թե, բարեբախտաբար, դժբախտաբար, նույնիսկ, մանավանդ, գոնե, միայն, ոչ:
Ըստ կազմության վերաբերականները լինում են պարզ, բարդ և ածանցավոր:
2. Տրված վերաբերականները գրի՛ր ըստ կազմության՝ գոնե, նույնիսկ, իբր, անպատճառ, իբրև թե, ահա, կարծես թե, բարեբախտաբար:
Պարզ-
բարդ-
ածանացավոր-
բարդածանցավոր-
3. Կետադրի՛ր տրված նախադասությունները
Իրոք նրան չէր հաջողվել որևէ աշխատանք գտնել:
Ոչ դա միայն ինձ է վերաբերում:
Ընկերս անշուշտ միշտ ինձ հետ է:
Արդյոք լուծում ունի այս հարցը:
4. Գտի՛ր վերաբերականները, նշի՛ր տեսակը:
Իմ ուզածի պես էլ եղավ:
Իհարկե իմ սրտով է այդ պատմությունը:
Գեթ մի բառ ասա, մի բան խոսիր:
Ցավոք, մեզնից ոչինչ կախված չէր:
Թերևս այս մասին նորից խոսենք:
Այդ պատմությունը, ո՛չ, չի կարող որևէ դեր ունենալ:
5. Հարցերին պատասխանի՛ր վերաբերականների միջոցով:
1. Դու վստահո՞ւմ ես ընկերներիդ:
2. Գո՞հ ես տանն անցկացրածդ օրերից:
3. Համացանցը քեզ օգնո՞ւմ է:
Դու մտածի՛ր հարց ընկերոջդ համար, թող պատասխանի վերաբերական գործածելով:
Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)
Ձայնարկություն՝ զգացմունք, հուզմունք, կոչ, նմանաձայնություն արտահայտող բառեր:
1. Տրված նախադասություններում ընդգծի՛ր ձայնարկությունները:
-Փի՜շտ, հեռու գնա ափսեի մոտից:
-ՈՒխա՛յ, հաճելի է այս ջուրը խմելը:
-Հե՜յ, որտեղ եք:
Ձայնարկությունները լինում են երեք տեսակ.
· զգացական
· կոչական
· նմանաձայնական
2. Ձայնարկությունների շարքերի դիմաց գրի՛ր տեսակը, նշի՛ր՝ ինչ են արտահայտում:
Ա.Է՜յ, Էհե՛յ, ծո՜, ա՜, փի՜շտ, տո՜...
Բ. ա՛խ, վո՛յ, ո՛ւխ, օ՛, օ՛յ, ջա՛ն, պա՛հ...
Գ.ծի՛վ-ծի՛վ, ծուղրուղո՜ւ,խը՜շշ, բը՛զզ, ճը՛ռռ
Ձայնարկությունները նախադասության անդամ չեն դառնում:
Ձայնարկությունները կազմությամբ լինում են պարզ և բարդ:
3. Գրի՛ր տրված ձայնարկությունների կազմությունը՝ ա՛խ, վա՛յ, վա՛յ-վա՛յ, հե՜յ վախ, բը՛զզ, ջա՛ն:
պարզ-
բարդ-
Ձայնարկությունների ուղղագրությունը.
· միության գծիկով գրվում են կրկնավոր հարադրությունները՝ հա՛յ-հա՛յ, վա՜շ-վի՜շ...
· անջատ գրվում են հարադրական բարդությունները՝ հա՜յ հա, զը՜նգ հա զը՜նգ ...
· եթե ձայնարկության միակ վանկարար հնչյունը ը-ն է, գրվում է՝ թը՜խկ, հը՜մ...
4. Կետադրի՛ր նախադասությունները.
Այ մարդ ինչ ենք անելու:
Հեյ ուր եք գնում:
Օ ինչպես մինչև հիմա գլխի չէի ընկել:
1. Տրված բառերին ավելացնելով ինչքա՞ն, ինչպե՞ս, ե՞րբ, ո՞ւր հարցերին պատասխանող լրացումներ` կազմի´ր բառակապակցություններ: Անհանգստանալ, սովորել, ուղևորվել, կեղտոտվել:
2.Տրված բառակապակցությունների մեջ ընդգծի´ր այն բառը, որ գլխավորն է (լրացյալը), և գրի՛ր, թե ի՛նչ հարցի է պատասխանում լրացումը:
Օրինակ`
հրաշագործ դեղ - ինչպիսի՞ դեղ:
Մեքենաների օգնությունը, լավ բերք, արդյունաբերական ձեռնարկություններ, ֆիզիկոսների ընկերություն, գործարանի ծխնելույզներ, հատել անտառը, քաղաքում հանդիպել, ընկերներին հրավիրել, արագ տարածվել, հանդիպել խոչընդոտների:
- Ստեղծագործական աշխատանքներ․ գրել շարադրություններ, պատմություններ տարբեր թեմաներով․ առաջարկվող վերնագրեր։
- Ընթերցանություն․ կարդալ նախընտրած ստեղծագործությունը, գրավոր վերլուծել բլոգում։ Ընթերցանության նյութեր
- Թարգմանություն․ սեփական հետաքրքրությունների շուրջ կարճ նյութերի թարգմանություն տիրապետած լեզվից։
- TV նախագծերի ստեղծում․ սցենարի մշակում, նկարահանում, մոնտաժ, հրապարակում,
- Լեզվական առաջադրանքների, խնդիրների, գլուխկոտրուկների, խաչբառի կազմում,
- Թատերական բեմադրություններ, թղթե թատրոն, տիկնիկային թատրոն, մեդիաթատրոն․․․․
- Ընթերցել ամսագրային նյութերը և նյութերի տակ գրել կարծիքներ՝
Ես եմ
Պատուհան
- Այլ, առաջարկեք․․․
1. Տրված բառերին ում, ի՞նչ(ը), ինչի՞ն, ինչո՞վ հարցերին պատասխանող լրացումներ ավելացնելով՝ կազմի՛ր բառակապակցություններ:
Սիրել, կտրտել, մատուցել, մոտեցնել, հանգստացնել:
Գործնական քերականություն
Շաղկապ-իրար կապել, շաղկապել: Շաղկապները իրար են կապում նախադասությունները կամ նախադասության անդամները:
Բաժանվում են երկու տեսակի
Համադասական՝ և, ու, բայց, իսկ, սակայն, այլ, կամ, էլ, նաև, այլև, ապա, այսինքն, ուրեմն և այլն: (Կապում են նախադասության համազոր անդամներ կամ համազոր, համադաս նախադասություններ)
Օրինակ՝ Ահել ու ջահել իրարով անցան:
Կա Մեծարենց, կա Տերյան, և բազում ուրիշ պոետներ կան:
Ստորադասական ՝ որ, թե, եթե, նախքան, որպեսզի, որովհետև, թեև, թեկուզ, թեպետև, մինչ, մինչև, մինչդեռ, քան և այլն: (Բարդ նախադասության մեջ ստորադաս ՝ երկրորդական նախադասությունը կապում են գերադաս , գլխավոր նախադասությանը)
Օրինակ՝ Գևորգի առաջարկը նա ընդունեց, որովհետև հավատաց քաջությանը:
1. Փորձի՛ր բացատրել տրված խմբերի նախադասությունների տարբերությունը (ուշադրությո՛ւն դարձրու
նրանց մեջ մտնող նախադասությունների հարաբերությանը) և անվանի՛ր խմբերից յուրաքանչյուրը:
Ա. Շների ծառայությունների մասին կարելի է երկար գրել, կարելի է նաև նրանց պատվին կանգնեցված հուշարձանների մասին պատմել:
Լճում ձկների տեսակները շատացել են, և կերի պակաս է նկատվում:
Սիգը դրսից է բերվել Սևան և այստեղ իր բազմացման համար նպաստավոր պայմաններ է գտել:
Հողը ոչ թե օգնում է բույսերին, այլ խանգարում է նրանց աճին:
Բ. Մ. թ. ա. IV ղարում շունն է արթնացրել Կորնթոս քաղաքի կայազորին, երբ թշնամին գաղտագողի մոտեցել է քաղաքին:
Ճապոնացի գիտնական Նոդզավան ասում է, որ հողը բոլորովին էլ չի նպաստում բույսերի աճին:
Գետերի հոսանքում էլ ձուկն ազատ երթևեկելու հնարավորություն չունի, քանի որ ամենուրեք
դրված են ջրմուղ սարքեր ու կայաններ:
Սևանում համեմատաբար բարվոք է սիգ ձկան վիճակը, որը դրսից` ռուսական Լադոգա և Չադ լճերից է
բերվել:
2.Տրված բարդ նախադասությունները երկու խմբի բաժանի՛ր` ըստ նրանց մեջ մտնող նախադասությունների հարաբերության:
Երբ պորտուգալացիները հայտնագործեցին Սուրբ Հեղինե կղզին, նա պատված էր համատարած անտառով:
Կղզյակում խոզեր ու այծեր թողեցին, որ նավաբեկությունից տուժած մարդիկ կարողանան որոշ ժամանակ
այնտեղ ապրել:
Ամենուրեք բավականաչափ կենդանիներ կային, և մարդիկ չէին մտածում դրանց վերանալու մասին:
Որսորդությունը դարձավ նաև սպորտ, իսկ սպորտին հատուկ է ռեկորդներ սահմանելու ձգտումը:
Արևելյան մի տիրակալ տիրակալ հռչակվեց նրանով, որ անձամբ հազար առյուծ խփեց:
Մի ժամանակ առյուծների մռնչյունը լսվում էր Հունաստանից մինչև Հիմալայան լեռների ստորոտը, բայց այսօր այդ վայրերում առյուծներ չկան:
3. Փորձի՛ր տրված նախադասությունները լրացնել:
1-ին վարժության ... խմբում բարդ ստորադասական նախադասություններ են. դրանց կազմի մեջ մտնող նախադասություններից մեկը ... է, մյուսը`…:
... խմբում բարդ համադասական նախադասություններ են, դրանց կազմի մեջ մտնող նախադասությունները...:
Համադաս նախադասություններն ու նախադասության համադաս անդամները կարող են կապակցվել .... շաղկապներով:
Երկրորդական նախադասությունները գլխավորի հետ կապվում են.... շաղկապներով կամ հարաբերական դերանուններով:
Փողոցի ծայրը բաժանվում է նեղ ճանապարհների: Դրանք տանում են դեպի այգիները:
Զրույցը լռում էր: Նրանք լսում էին ջրերի ձայնը:
Գուցե այդպիսին է եղել աշխարհը այն ժամանակ: Քարածուխի հսկա շերտեր են գոյացել և շերտերի վրա պահել վաղուց անհետացած բույսերի ու սողունների հետքեր:
Վեր բարձրանալիս որսորդը զգաց: Մեկը հետևում է իրեն:
Անունը Ծիրանի տափ է: Ծիրանի ոչ մի ծառ չկա այնտեղ:
ժամանակին հսկաներ են ապրել: Իհարկե, այդ ձորերը նրանց համար առուներ են եղել:
Շինականին քարափի գլխի հովը դուր եկավ: Կալին կալսածը հեշտ կլիներ քամուն տալ:
Ես ուրախ կլինեմ: Ամեն ինչ կկարգավորվի:
Դու քաջ ես ու անձնվեր: Դու կարդարացնես մեր հույսերը: Մարդու արյունատար մազանոթների ընդհանուր
երկարությունը հարյուր հազար կիլոմետրի է հասնում: Դա հասարակածից երկուսուկես անգամ երկար է:
2. Ըստ տրված կաղապարների`նախադասություններ կազմի´ր: Բարդ համադասակա՞ն, թե՞ստորադասական նախադասություններ ստացվեցին:
……………, և……………..:
……………, ու…………….:
……………, կամ………….:
……………, և………………:
……………, կամ…………..:
Ե՛վ…….., և՛………..:
Ո՛չ………., ո՛չ………:
Թե՛………., թե՛………:
Կամ………., կամ………:
……………….., թե՞…………….:
Աղմուկի միջց հուսահատ մեզ էին հասնում օգնության կանչերը: Հայտնվեցին միանգամայն յուրահատուկ իրիկնային ձայները` ռիթմիկ գվվոց ու բարձր, բեկբեկուն մռնչյուն:
Քարացած նայում էր իրիկնային տերևների ու թփերի տարուբերումին, կարծես առաջին անգամ էր տեսնում:
Արահետը ոչ թե գնում էր դեպի գյուղը ուղիղ գծով, այլ շարունակ ծառերի մեջ գալարվելով:
Սա հսկայի այն կոշիկն է, որը հաղթեց դևերին ու հետ բերեց աղջկան:
Տեսանք ավտոբուսի այն վարորդին, որով եկել էինք:
Կրակ, ջուր, հող, օդ, երեխա, տուն:
Աշխատանք դասարանում
- Ստեղծագործական աշխատանքներ․ գրել շարադրություններ, պատմություններ տարբեր թեմաներով․ առաջարկվող վերնագրեր։
- Ընթերցանություն․ կարդալ նախընտրած ստեղծագործությունը, գրավոր վերլուծել բլոգում։ Ընթերցանության նյութեր
- Թարգմանություն․ սեփական հետաքրքրությունների շուրջ կարճ նյութերի թարգմանություն տիրապետած լեզվից։
- TV նախագծերի ստեղծում․ սցենարի մշակում, նկարահանում, մոնտաժ, հրապարակում,
- Լեզվական առաջադրանքների, խնդիրների, գլուխկոտրուկների, խաչբառի կազմում,
- Թատերական բեմադրություններ, թղթե թատրոն, տիկնիկային թատրոն, մեդիաթատրոն․․․․
- Ընթերցել ամսագրային նյութերը և նյութերի տակ գրել կարծիքներ՝
Ես եմ
Պատուհան
- Այլ, առաջարկեք․․․
26.02.2025
Աշխատանք դասարանում
Կապ
1. Դուրս գրի՛ր կապերը:
Հարյուր իննսուներեք, թե, դու, անշուշտ, դանդաղ, վրա, թութակ, բոլորը, վա՜յ, մասին, հավանաբար,
մտերմանալ, հովիվ, որպեսզի, արագ, երրորդ, կացին, ա՜խ, դեղին, ընկերանալ, երկար, կրկնել, է՜, բացի, որովհետև, հնգական:
2. Ընդգծի՛ր կապերը:
Հայրենիքի համար պետք է պատրաստ լինի ամեն զոհողության:
Սեղանի վրա դրված էր ծաղկաման, իսկ ծաղկամանի մեջ ծաղիկներ կային:
Կապերն արտահայտում են հոլովական իմաստներ՝ կատարելով հոլովական վերջավորությունների դեր: Օրինակ՝ սեղանի վրա-սեղանին
Չեն հոլովում, նախադասության անդամ չեն դառնում:
3.Ընդգծված բառերը որտե՞ղ են գործածվել որպես կապ, որտե՞ղ` որպես այլ խոսքի մասեր (կապերն ընդգծի՛ր):
Առաջ նա բոլորովին չէր մտածում իր արարքների մասին:
Որոշել էր ծովափ գնալուց առաջ լողալ սովորել:
Սեղանի վրա թափթփված թղթերի ու գրքերի մեջ մի կաշեկազմ տետր կար:
Երեսից հասկացա, որ բոլորովին էլ գոհ չէ:
Կապերը դրվում են կապվող գոյականից, դերանունից և գոյականաբար գործածված այլ բառից առաջ կամ հետո. այդ պատճառով էլ կոչվում են նախադրություններ կամ հետադրություններ: Կան մի քանի կապեր, որոնք դրվում են կապվող բառից և՛ առաջ, և՛ հետո, օրինակ՝ բացի Արամից, Արամից բացի....
4. Տրված նախադասությունների մեջ ընդգծի՛ր կապերը, նշի՛ր տեսակը:
Ձիերի երամակը արածում է կանաչ լանջի տակ:
Ամպի տակից ջուր է գալիս...
Առանց նրա փաստաթղթերի, չէր կարող դուրս գալ:
5. Ուղղի՛ր սխալները:
Նվագում է դաշնամուրի վրա:
Այդ որոշման հետ բոլորը ծանոթացան:
Կանգնել է մայթի վրա:
Ինձ մոտ ոչ մի նորություն չկա:
6. Գրի՛ր տրված կապերի կազմությունը՝ դեպի, առ, դեմ, ի հաշիվ, նախքան, ընդդեմ, մեջ, մոտ, ըստ, նկատմամբ:
Պարզ
բարդ
7. Կետադրի՛ր նախադասությունները, ուշադրություն դարձրո՛ւ կապերի կետադրությանը:
Բացի Կարենից բոլորն ընդունեցին իրենց մեղքը:
Իբրև ճանաչված վիրաբույժ Սուրենի քեռին մրցակից չուներ:
Հերթով ներս էին մտնում և կանգնում նրա բոլոր զինվորները որպես անդավաճան եղբայրներ:
Վաղուց մահացել է Օհան ամին և թաղված է այս ծառի տակ իր սրտի ուզածի համաձայն:
Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)
Բոլոր մարդիկ վազում էին հոսանքի ուղղությամբ:
Այդպիսի երևույթները բավականին հաճախ են նկատվում:
Լիովին հնարավոր է ուրիշ վայրերում էլ կիրառել նման միջոցառումներ:
Քամին դեռ փչում էր:
Ինչ-որ մեկը լուսամուտներին թուղթ էր կպցրել:
Պատերազմը քայքայել էր ամբողջ տնտեսությունը:
Այստեղ տարվա բոլոր տեղումները լինում են միայն գարնանը:
2. Տրված նախադասությունները դարձրո´ւ հաստատական: Ուշադրությո´ւն դարձրու ժխտական դերանուններին հ մակբայներին:
Ոչ մի հնար նրան չէր օգնի կրճատելու ժամանակը:
Ոչ մի առագաստանավ քամուն հակառակ շարժվել չի կարող:
Ոչ ոք զբոսնելու ցանկություն չուներ:
Իբր միջատներին թունավորող այդ դեղը բոլորովին վնաս չէր տալու այլ կենդանի էակների:
Այդ փաստարկներն ամենևին չհամոզեցին մարդկանց:
Ոչ մեկը հիացած չէր այդ փոշով:
Վաղուց ոչինչ չենք լսել այդ մասին:
24.02.2025
Աշխատանք դասարանում
1. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընտրե՛ք ճիշտը։
Ես ձեզ /բազմիցս, բազմիցս
անգամ/ զգուշացրել եմ։
Ռուսերեն այնքան գիտի,
որ /հազվագյուտ, հազվադեպ / է օգտվում բառարանից։
Կարծում եմ՝ պետք է
/միաժամանակ, միառժամանակ/ սպասել մինչև կճշտվեն որոշ հանգամանքներ։
Ես ձեր կարծիքը /ամբողջովին,
բոլորովին/ ընդունում եմ և պատրաստեմ պաշտպանելու այն։
Տնօերենը / խստիվ,
խստիվ կերպով/ արգելել է դասերի հաշվին այլ գործով զբաղվելը։
Բոլորը / հոտնկաց,
հոտնկայս/ ծափահարում էին պատանի ջութակահարին։
Մրցույթի արդյունքները
/առայժմ, առայժմս/ չեն հրապարակվել, բայց ես չեմ կասկածում իմ հաղթանակին։
Մեր փողոցի նոր գետնանցումը
/արդեն, այլևս/ գործում է։
2.
Ընդգծե՛ք
չափի երեք մակբայ։
Հիմնականում, դանդաղ,
ամբողջովին, գյուղից գյուղ, վաղօրոք, եռակի։
3.
Ընդգծե՛ք
ձևի երեք մակբայ։
Դանդաղ, փոքրիշատե,
հավետ, հանկարծ, ուշիուշով, ամենուրեք։
4.
Ընդգծե՛ք
ժամանակի երեք մակբայ։
Ավելի, ուշ, ապա, ձեռաց,
այլևս, գյուղեգյուղ։
5.
Ընդգծե՛ք
մակբայները։
Այդ հանկարծակի հանդիպումը
մեզ շատ շփոթեցրեց։
Կարճ ժամանակում երիտասարդի
կյանքում անսպասելիորեն տեղի ունեցավ փոփոխություն։
Սպարապետի ազնվորեն
հպարտ հայացքը վկայում էր նրա մեծ հոգու մասին։
Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)
.Ըստ տրված կաղապարների բարդ նախադասություններ կազմի՛ր:
Այնքան……………, ինչքան (որքան)……….:
Այնպես…………., ինչպես…………:
Այնտեղ…………., որտեղ (ուր)…………:
Երբ……………., հենց այդ ժամանակ …………:
Հենց որ…………, ……………….:
……………….., այնպես որ…………..:
……………….., մինչդեռ………….:
Քանի դեռ…………,…………: :
…………………., թե………………:
19.02.2025
Աշխատանք դասարանում
- Իմ երգը,
- Երկու սև ամպ,
- Պատրանք
- Ախ, ես երանի ,
- Մեր ուխտը,
- Թմկաբերդի առում
- Առաջարկում եմ ընթերցել- սիրելի գրքի առաջարկում տեսանյութի, բլոգային պատումի ձևաչափով,
- Իմ գրադարանը․ ընտանեկան գրադարանի ներկայացում,
- Գրքերի, գարադարանների մասին տարատեսակ թարգմանություններ, հանրամատչելի տեսանյութերի պատրաստում։
Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)
Ամբողջացնել ,,Գրքի տոն,, և ,,Կարդում ենք Թումանյան,, նախագծերը։
- Առաջարկում եմ ընթերցել- սիրելի գրքի առաջարկում տեսանյութի, բլոգային պատումի ձևաչափով,
- Իմ գրադարանը․ ընտանեկան գրադարանի ներկայացում,
- Գրքերի, գարադարանների մասին տարատեսակ թարգմանություններ, հանրամատչելի տեսանյութերի պատրաստում։
17.02.2025
Աշխատանք դասարանում
Մայրենի լեզվի ֆլեշմոբ։ Առաջադրանքների քննարկում։
- Ընթերցել ամսագրային նյութերը և նյութերի տակ գրել կարծիքներ՝
Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)
1.Տեքստն այնպես փոխադրի՛ր, որ փղերի ոչնչացման համար մտահոգություն զգացվի:
Առաջիկա տասնամյակում Փղոսկրի ափն առանց փղերի կարող է մնալ: Փղոսկրի ափի բնության պահպանության ընկերությունը հաղորդում է, որ միայն վերջին տասնամյակում այդ կենդանիների գլխաքանակը հանրապետությունում պակասել է, ութ հազարից հասել է երեք հազարի:
Փղերի լրիվ ոչնչացում է սպառնում նաև շատ ուրիշ վայրերում, որտեղ որսագողերի և փղոսկր վաճառողների դեմ ոչինչ չի ձեռնարկվում: Նրանք ձեռք բերած «ապրանքը» մաքսանենգությամբ հասցնում են Փարիզ, Լոնդոն ու Տոկիո և մեծ շահույթով վաճառում են:
14.02.2025
Աշխատանք դասարանում
Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)
- Ստեղծագործական աշխատանքներ․ գրել շարադրություններ, պատմություններ տարբեր թեմաներով․ առաջարկվող վերնագրեր։
- Ընթերցանություն․ կարդալ նախընտրած ստեղծագործությունը, գրավոր վերլուծել բլոգում։ Ընթերցանության նյութեր
- Թարգմանություն․ սեփական հետաքրքրությունների շուրջ կարճ նյութերի թարգմանություն տիրապետած լեզվից։
- TV նախագծերի ստեղծում․ սցենարի մշակում, նկարահանում, մոնտաժ, հրապարակում,
- Լեզվական առաջադրանքների, խնդիրների, գլուխկոտրուկների, խաչբառի կազմում,
- Թատերական բեմադրություններ, թղթե թատրոն, տիկնիկային թատրոն, մեդիաթատրոն․․․․
- Ընթերցել ամսագրային նյութերը և նյութերի տակ գրել կարծիքներ՝
Ես եմ
Պատուհան
- Այլ, առաջարկեք․․․
12.02.2025
Աշխատանք դասարանում
Դուք քաջաբար
պաշտպանեցիք ձեր իրավունքները:
Հավաքեց իր իրերը և
իսկույն դուրս գնաց:
Նստեց աթոռի մոտ և
սկսեց դանդաղ գրել:
Շուտով կբացվի
լույսը, կսկսեն հայտնվել լույսի կտորները:
Շտապ փնտրում էր
Կատյային, բայց թե ինչ էր ուզում, չիմացա:
Նա քիչ-քիչ
հանդարտվեց, դադարեց գոռալ:
Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)
Այս պատմությունը ցույց է տալիս, որ հարազատ միջավայրից դուրս հայտնված մարդուն պետք է օգնել ու նեցուկ լինել, մինչև որ նոր տեղին հարմարվի:
10.02.2025
Աշխատանք դասարանում
Մակբայ
Գործողության տեղ, ժամանակ, ձև, չափ ու քանակ ցույց տվող բառերը կոչվում են մակբայ:
Գոյականից և այլ խոսքի մասերից տարբերվում են նրանով, որ չեն հոլովվում և
հոդ չեն ստանում, այսինքն մակբայը չթեքվող խոսքի մաս է:
Օրինակ՝
Միշտ ուշանում է:
Մակբայները չունեն որոշակի ձև, բայց կան մի քանի ածանցներ, որոնցով
կազմվում են մակբայները: Դրանք են՝
·
(ա)բար-հայրաբար, հերոսաբար
·
(ա)պես-նյութապես, գաղափարապես
·
որեն- համառորեն, մարդկայնորեն
·
ովին-ամբողջովին, լիովին
·
ակի-շեշտակի, շեղակի
1. Կարդա՛, ցույց տուր, թե որ բառերին են լրացնում ընդգծված մակբայները, , որոշի՛ր, թե գործողության ինչն են ցույց տալիս դրանք:
Ծերունին տխուր մտահոգության մեջ վեր կացավ, վրանի վարագույրները ցած թողեց և իսկույն դուրս գնաց: Սամվելը մի քանի րոպե մնաց լռության մեջ: Մի քանի անգամ վեր առավ մագաղաթի թերթերը, կամենում էր գրել, բայց դարձյալ ցած
դրեց: Նա վեր կացավ, արագ ետ քաշեց վարագույրի մի եզրը, նստեց, կրկին առավ մագաղաթյա թերթը և սկսեց դանդաղ գրել:
Տեղի մակբայ
Նախադասության մեջ լինում են տեղի պարագա և պատասխանում են որտե՞ղ,
ո՞ւր հարցերին: Օրինակ՝ Երկրերկիր տարածվեց քաջ ասպետի համբավը:
Տեղի մակբայներեն են՝ ամենուր, ամենուրեք, այլուր, բերնեբերան, բերնից բերան, դեմ առ դեմ, դեմ դիմաց, դեմուդեմ, դեսուդեն, դեմ հանդիման, դռնեդուռ, գյուղեգյուղ, երկրեերկիր,հետ կամ ետ, ընդառաջ, հեռու, մեջտեղ, պատն ի վեր, սարն ի վեր, վար, վեր, տեղ-տեղ:
2. Գտի՛ր մակբայները:
Նրանք գյուղեգյուղ փնտրում էին սարերում հայտնված մարդուն:
Հորիզոնը տեղ-տեղ շատ բարձր էր:
Քամին գույնզգույն տերևները դեսուդեն էր քշում:
Վայրի գազանները քարեքար ընկան, իրենց բներից փախան:
3. Երգել, խաղալ, ապրել բայերի հետ գործածի՛ր համապատասխան տեղի
մակբայներ:
Ժամանակի մակբայ
Ցույց է տալիս գործողության
կատարման ժամանակը։ Պատասխանում են ե՞րբ հարցին։
Ընդգծիր ժամանակի մակբայները։
Այժմ փորձում եմ լինել
ավելի խոհեմ։
Ժամ առ ժամ փոխվում
են իրադարձությունները։
Չնայած չգիտեր, բայց
նախապես վերցրել էր իր ընդմիջումը։
Ընկերներն ասել էին՝
մշտապես չես կարող այդ աշխատանքով զբաղվել։
Օրը պայծառ էր, արդեն
բացվել էր գարնանային առավոտը։
Ձևի մակբայ
Ցույց են տալիս գործողության
կատարման ձևը, պատասխանում են ինչպե՞ս հարցին։
Ընդգծի՛ր ձևի մակբայները։
Իսկույն վազեց մայրիկի
մոտ։
Նա լսեց ցածր ձայն,
հանկարծ դուրս թռավ մի եղնիկ և զարմացած նայեց իրեն։
Զինվորները քաջաբար
կռվեցին մինչև վերջ։
Փոքրիկ աղջիկը շարունակ
պատմում էր իր արկածները ։
Երիտասարդները կողք
կողքի զրուցում էին՝ ուշադրություն չդարձնելով կաթկթող անձրևին։
Ներկաները միաձայն
հաստատեցին իրենց որոշումը։
Ցած թռավ ձիուց և սկսեց
արագորեն հավաքել թափված մետաղադրամները։
Չափ ու քանակի մակբայներ
Ցույց են տալիս գործողության
կատարման չափը, քանակը, նրա սաստկությունը, տարածման աստիճանը, սահմանը։
Պատասխանում են ինչքան,
որքան, որչափ, ինչ աստիճանի հարցերին։
Գտի՛ր չափ ու քանակի
մակբայները։
Պատվիրատուն բազմիցս
դիմել է , բայց մնացել է անպատասխան։
Կիսով չափ լցրել է
բաժակը։
Բացեց պայուսակը և
մեկիկ-մեկիկ շարեց իրերը։
Նա մտածում էր, տեղի
ունեցված իրադարձության մեջ մասամբ մեղավոր էր և ինքը։
Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)
1. Տրված նախադասությունները դարձրո՛ւ ժխտական:
Մայրս այս պտուղները սիրում է:
Նշանաբառը բոլորը գիտեն:
Պարտեզում գեղեցիկ վարդ էր բացվել:
Ես վաղուց փնտրում էի այս իրը:
Մի քանի երեխաներ խաղում էին բակում:
Ջրաղացը հին օրերի երգն էր երգում:
Կաթի ամբողջ սերը պահել էր միջնեկ որդուն:
07.02.2025
Աշխատանք դասարանում
- Արևմտահայերէն-Արևելահայերէն նոր բառարան․ հեղինակ՝ Ռուբեն Սաքապետոյան,
- Հայէրեն արմատական բառարան․ հեղինակ՝ Հ․ Աճառեան,
- Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան,
- Եվրոպական փոխառեալ բառեր հայերէնի մեջ
- Գրաբարի բառարան
- Հայոց լեզվի բարբառային բառարան
- Միջին հայերենի բառարան
Այլ առաջադրանքներ, ստեղծե՛ք՝
- Սեբաստացիական բառերի բառարան,
- Անհատական բառարան․ այն բառերը, որոնք դուք շատ եք օգտագործում,
- Տերյանական բառերի բառարան,
- Սոցիալական ցանցերի բառարան,
- Ճամբարային բառերի բառարան,
- Այլ՝ ձեր առաջարկով։
Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)
- Ստեղծագործական աշխատանքներ․ գրել շարադրություններ, պատմություններ տարբեր թեմաներով․ առաջարկվող վերնագրեր։
- Ընթերցանություն․ կարդալ նախընտրած ստեղծագործությունը, գրավոր վերլուծել բլոգում։ Ընթերցանության նյութեր
- Թարգմանություն․ սեփական հետաքրքրությունների շուրջ կարճ նյութերի թարգմանություն տիրապետած լեզվից։
- TV նախագծերի ստեղծում․ սցենարի մշակում, նկարահանում, մոնտաժ, հրապարակում,
- Լեզվական առաջադրանքների, խնդիրների, գլուխկոտրուկների, խաչբառի կազմում,
- Թատերական բեմադրություններ, թղթե թատրոն, տիկնիկային թատրոն, մեդիաթատրոն․․․․
- Ընթերցել ամսագրային նյութերը և նյութերի տակ գրել կարծիքներ՝
Ես եմ
Պատուհան
- Այլ, առաջարկեք․․․
Աշխատանք դասարանում
1. Առանձնացրո'ւ գոյականները, ածականները, բայերը և գրի՛ր դրանց առանձնահատկությունները։ Մյուս խոսքի մասերն ուղղակի նշել։
Ձին լայն մարմնով ճեղքում էր լեռնային օդի սառն ալիքները:
2. Բայերն ըստ կազմության լինում են պարզ և ածանցավոր: Տրված են բայեր, բաժանի՛ր խմբերի: Թարմացնել, խմել, կռվել, վախեցնել, ներկոտել, խաղացնել, երգել, փախչել:
Պարզ-
Ածանցավոր -
Սկզբից տասը-տասներկռւ նախադասություն ավելացրո՛ւ, որ ամբողջական տեքստ դառնա:
Նորից երկնքում լողում էր լուսինը: Կաթնավուն լույսի մեջ ուրվագծվում էին լեռները: Քամին շոյում էր տղայի դեմքը, և քաղաքը կանչում էր բյուրավոր լույսերով:
03.02.2025
Աշխատանք դասարանում
Մայրենի լեզվի հունվարյան ֆլեշմոբ
Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)
1. Տրված ներգործական նախադասությունները դարձրո՛ւ կրավորական, իսկ կրավորականները` ներգործական:
Կրակը ճանապարհորդներին շրջապատել էր բարձր, վտանգավոր օղակով:
Տարերքը կամաց-կամաց սեղմում էր իր չարագույժ օղակը:
Օվկիանոսում մեծ նավերը ձգում են փոքրերին:
Մոլախոտերը քամու կամ կենդանիների բրդի միջոցով են տարածվում:
Գրքում մի հետաքրքրական թռչող մեքենա է նկարագրված (գրողի կողմից):
Չոր խոտը շատ արագ ու հեշտ է վառվում անգամ փոքրիկ կայծից:
Մի արհեստանոց էլ կառուցվել է գիտական հետազոտությունների համար քաղաքապետի կողմից:
2. Սխալ կազմված բայաձևերը ճշտի՛ր:
Ինչ-որ մութ մարդկանց հետ էր կապնվել:
Տղաները վիճվում էին բակում, ու վեճը կատակի նման չէր:
Դեռ շաւր կտուժվես` ինձ չլսելով:
Խոսքս քեզ չի վերաբերվում:
Комментариев нет:
Отправить комментарий