,,Մխիթար Սեբաստացի,, կրթահամալիրում իրականացվող կրթական ծրագրի հանրայնացում

Փետրվար ամսվա ընթացքում Արմինե Թոփչյանի հետ աշխատել ենք Մայրենի լեզվի կրթահամալիրյան նախագծերի մասին տեսանելի և հրապարակելի տեսանյութերի պատրաստման ուղղությամբ։ 

1. Ուսուցում անհատական նախագծերով․ այս տեսանյութում ներկայացնում ենք, թե ինչպես ենք աշխատում անհատական նախագծերով, ինչպիսի նախագծեր են գործում, ինչ են տալիս այդ նախագծերը կրթական գործընթացին և սովորողին։ 

2. ,,Կարդում ենք Թումանյան,, նախագծով ընթերցել և քննարկել ենք Հովհ․ Թումանյանի ,,Երկաթուղու շինարարությունը,, պատմվածքը" Պատմվածքի վերաբերյալ և պատմվածքի արտահայտած գաղափարի շուրջ իրենց կարծիքն են ներկայացնում սովորողները։ 

 

 

Կարդում ենք Թումանյան

,,Կարդում ենք ,, նախագծով շարունակվում ենք կարդալ Թումանյան։ Ներկայացնում են 7 և 8 -րդ դասարանների սովորողները՝

• Ա՜խ, երանի թե մնայիր այդպես․ Մարիամ Դալլաքյան
• Հայոց վիշտը․ Դավիթ Հովհաննիսյան
• Սիրելի ընկեր, շատ ոգևորվել․ Կարոլինա Եսայան

Փետրվարի 19՝ գրքի տոն

Փետրվարի 19-ը Հայաստանի Հանրապետությունում համարվում է գրքի տոն։ Տոնի առթիվ առջարկում ենք կարդալ հետաքրքիր տեղեկություններ գրքերի մասին, նաև առաջարկում ենք ընթերցանության գրքեր բոլոր նրանց համար, ովքեր հետաքրքրվում են գրքերով։ 

• Կոնգրեսի գրադարան․ Ժասմին Պետրոսյան
• Աշխարհի հրաշալիքները․ Դանիելա Խուդոյան
• Մեծ բարի հսկան․ Լանա Ներսիսյան
• Բալզակ, մի շան պատմություն․ Մարկ Մուսայելյան
• Կոնրադը․ Անահիտ Ստեփանյան
• Շառլոտի Սարդոստայնը․ Նատալի Ղալեչյան
• Իմ գրադարանը․ Լիլիթ Անանյան
• Բալզակ․ Ռուբիկ Խաչատրյան
• Առաջարկում եմ կարդալ․ Կարոլինա Եսայան

Ձևը և հոգին

Ամեն երևույթ ունի իր արտաքին կերպարանքը—ձևը և ներքին իմաստը– հոգին։ Ապրողը, գեղեցիկը, կատարյալը դրանց ներդաշնակությունն է, բայց էդ ներդաշնակությունը, դժբախտաբար, շատ է դժար, և մարդիկ սովորաբար վազում են հեշտին, իսկ հեշտը ձևն է։ Երբ չեն կարողանում ըմբռնել մի որևէ բանի ներքին իմաստը, հոգին, կամ թե չէ կորցնում են ժամանակի ընթացքում, պաշտում ու պաշտպանում են ձևը, առանց հասկանալու։ Եվ հաճախ մեծ գաղափարների անուններով լոկ ձևեր են պաշտում։

Եկեղեցի ասելով գմբեթավոր էն շենքն են հասկանում, ուր սրբերի պատկերներ կան, վառած մոմեր ու տերտերներ, թեև հենց բառը— եկեղեցի բոլորովին այլ բան կնշանակի։

Նույնիսկ էն մոմերն էլ որ վառում են, մի ժամանակ մթության մեջ միտք է ունեցել, բայց էսօր օրը ցերեկով վառելով պահում են միայն ձևը անմիտ ու անխորհուրդ։

Տերյանական ընթերցումներ

Երրորդ ուսումնական շրջանի հետ սկսվում է կրթահամալիրյան ,,Կարդում ենք,, մեծ նախագիծը։ Այս նախագծով ընթերցումները սկսեցինք Տերյանից։ Առաջին տարին չէ, որ ծանոթանում ենք Տերյանին, աշխատում ենք նախագծերը շարունակական լինեն, ընդգրկուն, որպեսզի և՛ հիշենք, թե ինչ ենք ուսումնասիրել, և՛ մեր իմացածը լրացնենք նոր ուսումնասիրություններով։ 

Գրքի տոն

Փետրվարի 19-ը Թումանյանի ծննդյան օրն է։ Արդեն մեկ տասնամյակից ավել է, ինչ սիրված գրողի ծննդյան օրը համարվում է նաև Գիրք նվիրելու օր՝ գրքատոն։ Իհարկե, բոլորիս էլ հասկանալի է, որ այս օրը պատահական չի ընտրված։ Թումանյանի ծնունդով և գրքերի նվիրատվությամբ օրը կրկնակի տոն է դառնում։ 

Երկու տարի անընդմեջ նվիրում և ստանում ենք գրքեր։ Նախագիծը ենթադրում է նախապատրաստական աշխատանք․ նախ գաղտնի վիճակահանությամբ որոշում ենք՝ ով ում է նվիրելու, այնուհետև խոսում ենք գրականությունից, գրքերից, և յուրաքանչյուրն ասում է, թե ինչպիսի գրքեր է սիրում կարդալ, ինչ ժանրի, ինչ ուղղվածության։ Սա արվում է նրա համար, որ ճանաչենք մեր դասընկերների գրական ճաշակը և հեշտորեն ընտրենք գիրք, նաև ընտրենք այնպիսի գիրք, որը դուր կգա այն մարդուն, ում նվիրում ենք։ Եվս մեկ խնդիր է լուծվում այս ընթացքում․ կարևոր է իմանալ, թե ինչպես նվիրել, ինչպես պատրաստել նվերը, նաև ինչպես ներկայացնել պատրաստած նվերը։ 

,,Պատուհան,, ամսագրի ներկայացում

Օրը՝ փետրվարի 21, ժամը՝ 13:00

Վայրը՝  ,,Տիգրան Հայրապետյան,, ընթերցասրահ 

,,Պատուհան,, ամսագրի մասին պատմող սահիկաշար ։

Ամսագրերից նյութեր ընտրել և ներկայացնում են սովորողները՝

• Ես եմ - Աստղիկ Գաբոյան,  Լանա Ներսիսյան, Մերի Իսկանդարյան
• Գրաշխարհ- Մարիամ Դալլաքյան, Անի Համբարձումյան
• Պատուհան- Ավետ Սարդարյան ,  Անգելինա Գևորգյան

Ուսումնական ժամերգություն

Ներսես Շնորհալի. «Նայեաց սիրով»

Գրաբար

Նայեաց սիրով, Հայրդ գթած,
Ի քո ստեղծեալ գործս ձեռաց.
Եւ զբանակս հրեշտակաց
Տուր պահապան մեզ տկարացս,
Փրկեա զանձինս ի փորձանաց,
Ի խաւարի շրջող դիւաց.
Զի ի տուընջեան և գիշերի
Տացուք քեզ փառս անլռելի:

Աշխարհաբար

Ո՛վ գթառատ Հայր,
սիրով նայի՛ր Քո ձեռքերի ստեղծածներին
և մեզ՝ տկարներիս, պահապան տո՛ւր
բանակները հրեշտակների։
Փրկի՛ր մեր անձերը փորձանքներից,
խավարի մեջ շրջող դևերից,
որպեսզի գիշեր ու ցերեկ
անդադար փառք տանք Քեզ։

Գրքատոն

Օրը՝ փետրվարի 19, Թումանյանի ծննդյան և գիրք նվիրելու օրն է։ 

Մասնակիցներ՝  7-րդ դասարանի սովորողներ 

Նպատակը՝ 

• ծանոթանալ Թումանյանի ստեղծագործություններին, վերլուծել, քննարկել, 
• Թումանյանի ծննդյան օրը՝ թումանյանական ընթերցումներով, 
• գրքատոն ՝ տոնական տրամադրություն գրքային նվերներով։ 

Ընթացքը՝

• Կարդում ենք Թումանյան, ընթերցումներ, 
• Նվիրում ենք գրքեր՝ պատմելով ընտրած գրքի մասին։ 
• 12:00` 7-1 դասարան
• 10:10` 7-3 դասարան

Խոսք սկսնակ բանաստեղծներին

Երիտասարդ ընկերնե՛ր։

Ռուսահայ բանաստեղծությունը երեք շրջան է ունեցել։ 1857 թ. ուսանող Ռ. Պատկանյանը— Գամառ Քաթիպան հրատարակել է իր «Ազգային երգարան» անունով բանաստեղծությունների տետրակն ու նրանով սկիզբն է դրել առաջին շրջանի բանաստեղծության։

Նրանից երեսուն տարի հետո, 1887 թվականին ուսանող Հ. Հովհաննիսյանը հրատարակեց իր բանաստեղծությունների առաջին գիրքը, ու սկիզբն առավ երկրորդ շրջանի բանաստեղծությունը։

Հովհաննիսյանից երեսուն տարի հետո էլ, 1908 թվականին դարձյալ ուսանող՝ Վ. Տերյանը հրատարակեց իր «Մթնշաղի անուրջները» ու առաջ եկավ երրորդ, նորագույն շրջանը, որի մասին հանդիսավոր ու հավաքական կերպով խոսում ենք էսօր Հայ Գրողների Ընկերության մեջ։

Վահան Տերյան

1885 թվականի փետրվարի 9-ին ծնվեց հայ դասական, ժամանակակից գրական հայոց լեզվի ստեղծող, հասարակական-քաղաքական գործիչ Վահան Տերյանը: Այն, ինչ հասցրեց անել Տերյանն իր կարճատև կյանքի 34 տարիների ընթացքում, չի հնացել: Նույն թարմությունն ու կախարդական ազդեցության ուժն ունեն նրա սիրային բանաստեղծությունները, որոնց օգնությամբ իրենց զգացմունքներն են շարունակում արտահայտել երիտասարդները: Իրենց հզոր ուժը չեն կորցրել Տերյանի հայրենասիրական ստեղծագործությունները, որոնք այսօր էլ  հավատ և ուժ են ներշնչում մեր ժողովրդին: Նույն հոգին հանդարտեցնող և բուժող ուժն ունեն նրա լիրիկական բանաստեղծորթյունները: 

Վահան Տերյանը հեղափոխեց հայ պոեզիան և տաղաչափությունը: Հայտնի է, որ հայոց  համարյա բոլոր բառերի շեշտն ընկնում է վերջին վանկի վրա, ինչը խիստ սահմանափակում է տաղաչափության հնարավորությունները: Հայ բանաստեղծները կաշկանդված են դրանով և այդ պատճառով հայոց տաղաչափության համար ամենից բնորոշը յամբն ու անապեստն են: Տերյանը կարողացավ շրջանցել այդ խոչընդոտը և դարձավ արևելահայ շեշտական բանաստեղծության հիմնադիրը` քորեյ, դակտիլ, ամֆիբրաքոս: Բացի այդ, նա առաջինն էր, որ հայկական պոեզիա ներմուծեց Եվրոպական և ռուսական բանաստեղծական ձևերը` սոնետը, տրիոլետը, ռոնդոն և բազում այլ գրական ձևեր, նաև` ալիտերացիա-բաղաձայնույթներ:
 
Մինչև օրս ոչ մեկին չի հաջողվել Տերյանից առավել հղկել և կատարելագործել գրական հայոց լեզուն, որն այսօր էլ էտալոնի դեր է կատարում բոլոր նոր սերունդների համար: Դա հասկանում էր լուսահոգի Ռաֆայել Իշխանյանը, ով պարտադրում էր իր ուսանողներին արտասանել Վահան Տերյանի մի քանի տասնյակ բանաստեղծություններ և դրանից հետո էր միայն անցնում քննության բուն նյութին: Որովհետև կարդալով և անգիր արտասանելով Տերյանի ստեղծագործությունները, ուսանողները հնարավորություն  էին ստանում պրակտիկորեն տիրապետել անթերի հայերենին:

Աղբյուրը

Տերյանական ընթերցումներ

Երրորդ ուսումնական շրջանն ավանդաբար սկսում ենք տերյանական ընթերցումներով։ Ստորև սովորողների մեդիաընթերցումներն են․ 

• Շիրակի դաշտերից․ կարդում է Ավետ Սարդարյանը
• Շիրակի դաշտերից․ կարդում է Նատալի Ղալեչյանը
• Անծանոթ աղջկան․ կարդում է Մարիամ Դալլաքյանը
• Հրաժեշտ․ կարդում է Դավիթ Հովհաննիսյանը
• Տխրություն․ կարդում է Կարոլինա Եսայանը
• Երկու ուրվական․ կարդում է Մարի Բեգլարյանը
• Հրաժեշտ․ կարդում է Հայկ Մամյանը
• Գարուն․ կարդում է Սամուել Խուդոյանը
• Արդյոք կապրես սիրտս մաշող կարոտը հեզ․ կարդում է Մհեր Կարապետյանը
• Երկու ուրվական․ կարդում է Մարկ Մուսայելյանը
• Մեղմություն․ կարդում է Լիլի Սիմոնյանը
• Այստեղ ամենօր տխրությամբ երկար․ կարդում է Մանանա Ղազարյանը
• Երկու ուրվական․ կարդում է Էլիզա Տիգրանյանը
• Էստոնական երգ․ կարդում է Մանե Եսայանը
• Ես սիրում եմ քո մեղավոր աչքերը խոր․ կարդում է Լյուսի Բաբայանը
• Աշուն է, օրերը ցրտում են․ կարդում է Էլինա Հովսեփյանը
• Հրաժեշտ․ կարդում է Աստղիկ Գաբոյանը
• Ցանկություն․ կարդում է Եվա Միքայելյանը
• Անծանոթ աղջկան․ կարդում է Ժասմին Պետրոսյանը
• Շիրակի դաշտերից․ կարդում է Մարինա Զաքարյանը
• Հայտնություն․ կարդում է Մերի Իսկանդարյանը
• Կարծես թե դարձել եմ ես տուն․ կարդում է Անահիտ Ստեփանյանը

Բառարանային ֆլեշմոբ

Առաջին բառարան գրողներից էր Մխիթար Սեբաստացին, ում ծննդյան օրը՝ փետրվարի 7-ին, կրթահամալիրում ավանդաբար իրականացվում է «Բառարանային ֆլեշմոբ» նախագիծը։

Ստորև սովորողների կատարած աշխատանքներն են․

• Հայոց լեզվի բարբառային բառարան․ Ֆիալկա Մանուկյան,
• Միջին հայերենի բառարան․ Մարինա Զաքարյան
• Սոցիալական ցանցերի բառարան․ Ռուբիկ Խաչատրյան
• Միջին հայերենի բառարան․ Վիկտորիյա Զարգարյան
• Տերյանական բառերի բացատրական բառարան․ Անի Համբարձումյան
• Բառարանային ֆլեշմոբ․ Ալեքս Շատոյան
• Ժամանակակից երիտասարդական բառարան․ Լիլիթ Անանյան
• Անհատական բառապաշարի բառարան․ Եվա Միքայելյան
• Սոցիալական ցանցերի բառարան․ Կարոլինա Եսայան
• Արևմտահայերեն  բառերի բառարան․ Արամ Բադալյան
• Անձնանունների բառարան․ Դավիթ Հովհաննիսյան
• Բարբառային բառարան․ Անահիտ Ստեփանյան
• Ժամանակակից բառարան․ Մանե Եսայան
• Ժամանակակից բառերի բառարան․ Մարի Բեգլարյան
• Տերյանական բառերի բառարան․ Մարկ Մուսայելյան
• Անհատական բառապաշարի բառարան․ Աստղիկ Գաբոյան
• Անհատական բառապաշարի բառարան․ Էլինա Հովսեփյան
• Սեբաստացիական բառարան․ Ժասմին Պետրոսյան
• Բարբառային բառարան․ Լանա Ներսիսյան
• Բարբառային բառարան․ Մերի Իսկանդարյան
• Ժամանակակից բառերի բառարան․ Անահիտ Եսայան
• Համացանցային բառերի բառարան․ Տիգրան Շահսուվարյան
• Սեբաստացիական բառերի բառարան․ Գարիկ Գասպարյան
• Համացանցային բառարան․ Հայկ Մամյան
• Սոցիալական ցանցերի բառարան․ Ալեն Մկրտչյան
• Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան․ Մանանա Ղազարյան