Հայոց լեզու, Գրականություն․ 8-րդ դասարան

2024-25 ուստարի

Միջին դպրոց

8-րդ դասարան- Հայոց լեզու՝ 3 ժամ շաբաթական, Գրականություն՝ 2 ժամ շաբաթական, 

Մայրենի լեզվի ուսուցումը նպատակաուղղված է՝

• Գրավոր և բանավոր ճիշտ խոսքի, հստակ արտահայտման անհրաժեշտ հմտությունների մշակմանը, 
• Վերլուծելու, համադրելու, սեփական կարծիքն ազատ արտահայտելու կարողությունների զարգացմանը, 
• Հաղորդակցական հմտությունների փոխանցմանը, 
• Ինքնարտահայտման կարողության պահպանմանը և զարգացմանը, 
• Սովորողների կողմից լեզուն որպես մշակութային արժեք ընկալմանը, այն կրելու, տարածելու անհրաժեշտության գիտակցմանը,
• Սեփական ստեղծագործական ունակությունները դրսևորելուն, ինքնակրթության, ինքնակատարելագործման մղելուն,
• Մայրենի լեզվի առաջնայնության և անաղարտության պահպանմանը։ 

Մայրենի լեզվի ուսուցման խնդիրները՝

• գրավոր և բանավոր ճիշտ խոսքի, հստակ արտահայտման անհրաժեշտ հմտությունների զարգացում, 
• մեդիահմտությունների անընդհատ զարգացման միջոցով խոսքի, ստեղծագործական մտահղացումների հրապարակայնացում, հանրայնացում՝ բլոգի, վիրտուալ տիրույթների միջոցով,
• ինքնարտահայտման կարողության պահպանում, զարգացում,
• սովորողի տրամաբանական կարողության հղկում, վերլուծական և նկարագրական հմտությունների զարգացում, 
• համացանցային տեղեկատվական դաշտում կողմնորոշվելու կարողություն, բառարաններից և տեղեկատվական աղբյուրներից օգտվելու հմտության զարգացում, 
• լեզվաբանական գիտելիքների յուրացում և լեզվական նյութի միջոցով՝ սովորողների ընդհանուր կրթական հայացքների շրջանակի ընդարձակում: 

Ուսումնական միջավայրը

• Դասասենյակ/ ուսումնական լաբորատորիա/ ՝ ինտերնետ կապի առկայությամբ։ 
• Անհատական թվային միջոցներ ՝ և՛ դասավադողի, և՛ սովորողի ․ անհատական համակարգիչ՝ համապատասխան ծրագրերով, ըստ անհրաժեշտության՝ հեռախոս՝ ձայնագրելու կամ տեսագրելու համար, ականջակալներ ՝ աուդիո-տեսանյութեր լսելու համար։ 
• Ուսումնական միջավայր միայն դասարանը չէ, այլ նաև դպրոցի բակը, թանգարանը, մոտակա այգին, կրթահամալիրի գրադարանը կամ ընթերցսրահ լաբորատորիաները, և այլն։ Կախված իրականացրած նախագծից՝ վերոնշյալները կարող են դառնալ ուսումնական միջավայր։ 
• Ուսումնական մեդիամիջավայր՝ դասավանդողի և սովորողի անհատական բլոգը, Մեդիագրադարանը, կրթահամալիրի կայքը։ 

Ծրագրի իրականացման համար սովորողին և դասավանդողին անհրաժեշտ գործիքներ՝

• Անհատական համակարգիչ, համացանց, ձայնագրող և տեսագրող սարք։ 

Առարկայական ուսուցման համար համակարգչային անհրաժեշտ ծրագրեր՝

• Տեքստերի ստեղծման ծրագիր, /Mr. office/,
• Աուդիո-տեսանյութերի ստեղծման որևէ մշակութային ծրագիր, 
• Google որոնման համակարգ/ծրագիր։

Ուսուցման կազմակերպման ձևը, առանձնահատկությունները

• Ուսուցումն իրականացվում է թվային միջոցների, էլեկտրոնային ծրագրերի կիրառմամբ։
• Ուսումնական պարապմունքի ծրագիրը հրապարակվում է մինչև պարապմունքը սկսելը։ Ծրագրում նշվում են դասարանական աշխատանքները և նախագծերը, անհրաժեշտ ուսումնական նյութեր, հղումներ, լրացուցիչ աշխատանքը, որը արվում է տանը, եթե սովորողը ցանկություն է հայտնել։   Ուսումնական տարվա սկզբում կազմվում է առարկայական ուսումնական օրացույցը։ 
• Առարկայի ուսուցումն իրականացվում է ուսումնական նախագծերի ՝ կարճաժամկետ և երկարաժամկետ, միջոցով։ Սովորողները կարող են հանդես գալ անհատական նախագծերով։ 
• Ուսումնական գործունեության ընթացքում, նախագծեր իրականացնելիս դասավանդողը և սովորողները ստեղծում են ամփոփիչ աշխատանքներ՝ մեդիանյութեր, թարգմանություններ, այլ, որոնք հաջողված լինելու դեպքում տրամադրվում են Մեդիագրադարանին։ 
• Ծրագիրը կազմվում է ըստ Հանրակրթության պետական չափորոշչի, որևէ դասագիրք չի կարող լինել ուսուցման միակ կամ հիմնական նյութը, օգտագործվում են տարաբնույթ կայքեր, աղբյուրներ, մեդիանյութեր, գրքեր, այլ։ 
• Սովորողին տրվում է ինքնադրսևորվելու հնարավորություն՝ անհատական նախագծերի իրականացման ձևով
• Մայրենիի ուսուցումն ամբողջական ուսուցում է, այդ թվում՝ բարբառներ, գրաբար, արևմտահայերեն․․․․
• Ուսումնական օրացույցը կազմելիս, տարեկան և ամսական ուսումնական նախագծերը կազմելիս հաշվի են առնվում նաև սովորողների հետաքրքրությունները և առանձնահատկությունները։ 
• Սովորողի ուսումնական աշխատանքում կարևորվում է ինքնաարտահայտման կարևորությունը։ Սովորողն արտահայտվում է, վերլուծում, գրավոր մեկնաբանում է, թարգմանում է, ներկայացնում է իր մտքերը, գաղափարները, որոնք տեսանելի են դառնում անձնական բլոգում։ 
• Խրախուսվում է, երբ սովորողն ինքն է հանդես գալիս նոր նախագծերով , առաջարկներով, ուսումնական աշխատանքի, հանդիպումների կազմակերպմամբ։ 
• Անկաշկանդ միտք արտահայտելը , բանավեճերի , քննարկումների մասնակցելը ուսումնական աշխատանքի կարևոր բաղկացուցիչն է։ 
• Ուսուցումը կազմակերպվում է առկա, ինչպես նաև կարող է կազմակերպվել հեռավար-առցանց, առցանց-ընտանեկան ուսուցմամբ։
• Հեռավար-առցանց ուսուցման դեպքում օգտագործվում է Teams կամ համապատասխան այլ ծրագիր, որով ուսուցիչը կապ հաստատում սովորողների խմբի կամ դասարանի հետ, շարունակվում է բնական ուսումանական գործունեությունը։ Սովորողների հետ մշտական կապը պահվում է էլ․ փոստի միջոցով։ 
• Առացանց -ընտանեկան ուսուցման դեպքում դասավանդողը հանդես է գալիս որպես խորհրդատու ։ Օգտագործվում է Teams հարթակը և էլ․ փոստը։ 
• Խոսքի ուսուցում -յուրացումը անընդհատ աշխատանք է և չի սահմանափակվում Մայրենի լեզվի ուսումնական պարապմունք և լրացուցիչ աշխատանքով։ 

Սովորողի ուսումնական աշխատանքը 

Բլոգավարություն

Կրթահամալիրի Միջին դպրոցում ուսումնական գործընթացը կազմակերպվում է բլոգների միջոցով։ 

Դասավանդողի բլոգին, դրա վարմանը վերաբերող պահանջներ՝

• Բլոգը Հայոց լեզվի և գրականության ուսուցչի վարած դասընթացի ուսուցման հիմնական միջավայրն է։ 
• Բլոգի կառուցվածքը, որոնման համակարգը, համապատասխան բաժինները պետք է լինեն հարմար, մատչելի սովորողներին, այլ շահառուներին։ 
• Դասավանդողի բլոգում պետք է երևա նրա ուսումնական օրը, օրվա ուսումնական դասաժամերի մանրամասն ծրագիրը, նախագծերը, առաջադրանքները։ 
• Բլոգում նյութերի ծրագրային մասը հրապարակվում է ուսումնական տարին սկսելուց առաջ։
• Ուսումնական նյութերը պարբերաբար թարմացվում են և փոխվում,

Բլոգի բովանդակությունը՝

• Ուսումնական ծրագրեր,
• Իրականացվող նախագծեր,
• Ընթերցարան, որտեղ տրված են ընթերցանության նյութերը կամ այլ ուսումնական նյութեր,
• Ուսումնական նյութեր՝ հղումներ, մեդիափաթեթներ, հոդվածների, դասավանդողի ստեղծած ուսումնական նյութեր,
• Դասավանդողի օրագիր։ 

Սովորողի բլոգ

Սովորողի բլոգի առարկայական բաժնում պետք է տեսանելի լինի՝

• Դասավանդողի բլոգի հղումը, 
• Իրականացրած նախագծերը և դրանց արդյունքները,
• Ընթերցած և վերլուծած գրական ստեղծագործությունները, ստեղծագործական աշխատանքները, պատրաստած ուսումնական նյութերը՝ մեդիաընթերցումներ, մեդիատեսանյութեր, ճամփորդական պատումներ, նախագծերի հաշվետվություններ, թարգմանություններ, այլ։ 
• Սովորողի առաջարկած և իրականացրած նախագիծը կամ նախագծերը իրենց արդյունքով կամ արդյունքներով, կազմակերպած հանդիպումների, կլոր սեղանների, վարպետության դասերի ծրագրերը, նաև արդյունքները։ 
• Սովորողի բլոգը, հատկապես առարկայական բաժինը պետք է լինի կոկիկ,հեշտ տեսանելի և ընթեռնել, առանց սխալների և բացթողումների։ 

Ուսումնական գործունեության ձևեր՝

• ընթերցանություն,
• խմբագրական աշխատանք,
• թարգմանություն, 
• հանդիպումների, կլոր սեղանների, վարպետության դասերի կազմակերպում, մասնակցություն, լուսաբանում բլոգում, 
• ամսագրային աշխատանք, որևէ ուղղվածությամբ ամսագրի աշխատանքների իրականացում, մասնակցություն աշխատանքներին, ամսագրի վարում, 
• ՏՎ նախագծերի ստեղծում, վարում, նախաձեռնում կամ մասնակցություն, 
• հետազոտական աշխատանքների իրականացում, 
• դասընկերների բլոգների ուսումնասիրություն , այլ ուսումնասիրություններ կրթահամալիրի կարգերի կամ ուսպլանի հետ կապված, կարծիքների, առաջարկների գրանցում, 
• մասնակցություն առարկայական ֆլեշմոբներին, 
• տեքստերի վերլուծություն, բովանդակության քննարկում, եզրակացության ձևակերպում, 
• լեզվական աշխատանքներ, լեզվական խնդիրների, գլուխկոտրուկների ստեղծում և լուծում,
• անհատական և խմբային նախագծերի ստեղծում, 
• քննարկումների կազմակերպում, 
• բանավեճերի կազմակերպում, 
• ռադիոաշխատանք․ հարցազրույցների վարում,
• մեդիանյութերի ստեղծում,
• Ֆիլմերի, կայքերի նյութերի դիտում, քննարկում, 
• այլ աշխատանքներ։ 

Հայոց լեզու, շաբաթական 3 ժամ

8-րդ դասարանում Հայոց լեզվի ուսուցումը ներառում է՝

• Լեզվական աշխատանք, լեզվագործունեություն, 
• Լեզվական կառույցների ուսումնասիրություն, լեզվական խնդիրների, գլուխկոտրուկների, ֆելշմոբյան առաջադրանքների ստեղծում, 
• Լեզվագործունեության հետ կապված աշխատանքներ, 
• Քերականություն, 
• Մասնակցություն Մայրենի լեզվի ամենամսյա ֆլեշմոբին, ֆլեշմոբի քննարկում դասավանդողի հետ, 
• Ամբողջական Մայրենիին ուղղված գործունեություն նախագծեր՝ արևմտահայերեն, բարբառներ, գրաբար։ 
• Ուսումնական աշխատանքում տարատեսակ բառարանների գործածում,
• Մասնակցություն ,,Ուսումնական ժամերգություն,, նախագծին, 
• այլ։ 

Սովորողը գրագետ է դառնում խորասուզված մտավոր աշխատանք կատարելու  ընթացքում։ 

Լեզվական կարողությունների զարգացմանն են ուղղված.

Ա․ Ուսումնական նյութը՝ որպես խոսք, ըմբռնելուն ուղղված աշխատանք․ 

• անծանոթ բառերի, եզրույթների բացատրություն, 
• նախադասությունների վերաշարադրելու և հոմանիշ կառույցներով փոխակերպելուն ուղղված աշխատանք, տեքստի փոխադրություն, 
• տեքստի վերլուծում, բովանդակության քննարկում, եզրակացության ձևակերպում, 
• մասնագիտական բառարանների, գիտահանրամատչելի, հանրագիտարանային գրականության գործածում ևայլն,

Բ․ բանավորև գրավոր խոսքի մշակման, լեզվական օրինաչափությունների յուրացման վարժությունների և առաջադրանքների կատարում,

Գ․ ստեղծագործական/խոսքային -արտադրական աշխատանք/ աշխատանք

• հետաքրքիր ուսումնական նյութերի թարգմանություն բլոգի կամ ամսագրի համար,
• ուսումնական այլ նյութերի ստեղծում, դասընկերոջ բլոգի վերլուծում, հրապարակված նյութերի խմբագրում, 

Դ․ Բանավոր խոսքի վերլուծում- խմբագրում․ սովորողը գտնում է խոսքի քնարական-ոճական, հնչերանգային թերությունները, հիմնավորում փոփոխությունը, հետևում է իր բանավոր խոսքին, որպեսզի ճշգրիտ և հասկանալի շարադրի։ Կարելի է նաև ձայնագրել քննարկումը, սովորողի խոսքը, լսել ձայնագրությունը և բանավոր խոսքի ուղղման, մշակման աշխատանք կատարել։ 

Ե․ Գրավոր խոսքի վերլուծում-խմբագրում, սովորողը գտնում է քերականական-ոճական, ուղղագրական, կետադրական թերությունները, հիմնավոր փոփոխությունը, աշխատում իր գրածի վրա, հասկանալի և ճշգրիտ դարձնելու համար, անհրաժեշտության դեպքում մի քանի անգամ վերաշարադրում և խմբագրում/ նաև այլ դասերի ժամանակ կազմած գրավոր խոսքը։ 

Զ․ Հետազոտական-ստեղծագործական աշխատանք ․ որևէ թեմայի ուսումնասիրում, կրթահամալիրի կարգերի կամ ուսպլանի ընթերցում, առաջարկների գրանցում, այլ աշխատանք։ 

Կարևորվում է ՝

• Սովորողի կազմակերպված և ճիշտ խոսքը, սովորողի սեփական ոճի՝ գրավոր և բանավոր ձևավորումը, անհատական լեզվական ոճի գիտակցումը սովորողի կողմից, 
• Լեզվական, ընթերցողական նյութերի միջոցով կամա - ակամա լեզվական կաղապարների ինքնաբերաբար փոխանցում սովորողին։ Բացի կոնկրետ առաջադրանք կատարելուց, սովորողը նյութից ակամա վերցնում է լեզվական կառույցներ, կաղապարներ, սեփականում բառեր և արտահայտություններ։ 
• Սովորողի կողմից դասընկերների խոսքի դիտարկումը, ուղղումը, բանավիճումը։
• Ուղղագրական և այլ բառարաններից օգտվելու կարողությունների փոխանցումը, այդ աշխատանքին վարժեցնելը։ 

Գրականություն, շաբաթական երկու ժամ

8-րդ դասարանում Գրականության ուսուցումը ներառում է․

• Ընթերցանություն, ընթերցած նյութի վերաբերյալ կարծիքի արտահայտում՝ բանավոր և գրավոր,
• Ընթերցողական տարատեսակ նախագծեր՝ ուրբաթյան ընթերցումներ գրադարանում, ընթերցողական TV -ների ստեղծում, քայլք-ընթերցումներ, ,,Կարդում ենք ,, նախագիծ և այլն,
• Բանավեճեր, քննարկումներ, վերլուծություններ,
• Ընթերցողական անհատական նախագծեր՝ սովորողի ընտրությամբ, դասավանդողը հանդես է գալիս որևէ խորհրդատու,
• Ընթերցողական հանդիպումներ, գրական ակումբներ, ժամանակակից գրողների հետ հանդիպումների կազմակերպում,
• Մասնակցություն ,,Ուսումնական ժամերգություն,, նախագծին, 
• Առավոտյան ընդհանուր պարապմունքներում ՝ միասնական ընթերցանության նախագիծ, 
• Թատերական նախագծեր,
• Մեդիաընթերցումներ
• Ստեղծագործական տարբեր ժաներերի և ոճերի ուսումնասիրություն, 
• Այլ

Գրականության դասավանդման նպատակն է ձևավորել անընդհատ ընթերցող անհատ։ Գրականությունը և ընթերցումը միայն գեղարվեստական գրականությամբ չի սահմանափակվում։ Գրականությունը, ընթերցանությունը լայնացնում են սովորողի աշխարհայացքը, մտածողությունը, զարգացնում են գրական ճաշակ։ Սովորողին հնարավորություն է տրվում անկաշկանդ ինքնարտահայտվելու, համադրելու, հակադրելու և զուգորդելու իր մտորումները, զգացողությունները և ընկալումը։ Ուսումնկան օրացույցով նախատեսված տոները, ստուգատեսները, փառատոնները ապահովում են յուրահատուկ գրական մթնոլորտ, որն իր ազդեցությունն է թողնում սովորողի վրա։ 

Ընթերցանության նյութը տարատեսակ է, կարևորվում է, որ ընտրված նյութը համապատասխանի սովորողի տարիքային առանձնահատկությանը, լինի բարձրարժեք և գրական ճաշակ ձևավորի։ Ընթերցանության նյութը կարող է վերցված լինել դասական կամ ժամանակակից գրականությունից, այլ սովորողի կատարած թարգմանական աշխատանքից, կրթահամալիրի ամսագրերից կամ կայքերից, այլ էլեկտրոնային կայքերից, այդ թվում՝ գրաբարյան հատված, բարբառային հեքիաթ, էպոս և այլն։ 

Ակնկալվող վերջնարդյունքը

Սովորողը պետք է կարողանա

• վերլուծել և ընկալել տարբեր բնույթի գրական հայերեն տեքստեր, հասկանալ դրանց հիմնական գաղափարը, 
• ազատ զրուցի իրեն հետաքրքրող թեմաների մասին, կառուցի ընտրված նպատակին, խնդիրներին և լսարանին համապատասխան գրագետ բանավոր և գրավոր խոսք, 
• որևէ օտար լեզվից կարողանա թարգմանություններ անել,
• ՏՏ հմտություններն օգտագործի ուսումնական գործընթացում, գործածի տեքստաին խմբագրիչ, մոնտաժային ծրագիր,
• կարողանա առաջարկել ինքնուրույն նախագիծ և իրականացնել, 
• արտահայտի կարծիք, գնահատի և վերլուծի սեփական աշխատանքը
• գտնի և օգտագործի տեղեկույթ տարբեր աղբյուրներից, որոշի և գնահատի աղբյուրի արժանահավատությունը, գրառումներ անելիս գործածի հղումներ, 
• արտահայտի, հիմնավորի և  պաշտպանի սեփական տեսակետը և դիրքորոշումը, 
• կարողնա կազմակերպել սեփական ինքնակրթությունը և ներկայացնել, 
• համագործակցի այլ սովորողների հետ, հարգանքով վերաբերվի այլոց կարծիքին և գաղափարներին, 
• ստեղծագործական աշխատանքներ կատարելու ունակություններ և հմտություններ զարգացնի, 
• ճանաչի ստեղծագործական տարբեր ժանրեր և ոճեր,
• իր հետաքրքրությունները և նախասիրությունները կարողանա դարձնել նախագիծ, ներառել այլ հետաքրքրվողների։ 

Հեղինակայինը ծրագրում՝

• Առարկայի ուսուցումը կազմակերպվում է թվային միջոցների կիրառմամբ․ յուրաքանչյուր սովորող դասընթացին մասնակցում է անհատական նոթբուք-նեթբուքով, որը համապատասխանում է կրթահամալիրի համապատասխան կարգի պահանջներին։ 
• Առարկայի ուսուցումը ամբողջությամբ կազմակերպվում է նախագծերով՝ կարճաժամկետ, երկարաժամկետ, անհատական և այլն։ 
• Դասավանդողի առաջարկած-ստեղծած նախագծերն իր հեղինակայինն են։ 
• Անհատական ուսուցում և՛ կրթության հատուկ կարիք ունեցող սովորողների, և՛ բացակայող, ծրագիրը չհասցնող սովորողների համար։ 
• Լրացուցիչ/տնային աշխատանքի ընտրության հանարավորություն։ 
• Էլ․ փոստով անընդհատ կապ սովորողի հետ։ 
• Դասի կազմակերպան ոչ ստանդարտ ձևերի գործածում՝ խաղերի կազմակերպում, բացօթյա դասեր, այլ։ 
• Ճամփորդություններում ընթերցողական-լեզվագործունեության բաղկացուցչի ներառում։ 

Գնահատում 

Սովորողի ուսումնական աշխատանքի գնահատումը կատարվում է ըստ հեղինակային կրթական ծրագրի համապատասխան կարգի։ Յուրաքանչյուր ամսվա և ուսումնական շրջանի ավարտին տասը բալանոց համակարգով դրվում է գնահատանիշ։ Ամենօրյա գնահատում չի կատարվում։ 

Գնահատումը արտացոլում է սովորողի և՛ բանավոր, և՛ գրավոր խոսքը, բլոգային աշխատանքը, իրականացրած նախագծերը։ 

Յուրաքանչյուր ամսվա ավարտին սովորողը դասավանդողի պահանջներին համապատասխան ներկայացնում է հաշվետվությունը, որը կարող է հրապարակվել և՛ բլոգում, և՛ հավաքվել մեկ ամբողջական google forum փաստաթղթում։ Կարևորվում է սովորողի կողմից սեփական աշխատանքի գնահատումը՝ ինքնագնահատումը։ Իր աշխատանքները, նախագծերը, ընթերցանության նյութերը հղումներով ներկայացնելուց հետո, սովորողը դիտարկում է իր աշխատանքը, նայում թերությունները, չարված աշխատանքները և առաջարկում հիմնավորված գնահատական իր աշխատանքի համար։ Սովորողն իր առաջարկած գնահատականը քննարկվում է դասավանդողի հետ։ Էլեկտրոնային մատյանում յուրաքանչյուր սովորողի գնահատանիշի վրա դրվում է քոմենթ-բացատրություն, որտեղ նշվում է գնահատման պատճառաբանությունը։ Գնահատանիշը փոխելու ցանկության դեպքում սովորողը կարող է դիմել դասավանդողին, խնդրել ժամանակ չկատարած աշխատանքները լրացնելու և գնահատանիշը վերանայելու համար։ 

Բովանդակային միջուկ 

• Ուսումնական օրացույց 
• Ուսումնական նախագծեր
• Ուսումնական ճամփորդություններ
• Ընթերցարան

Ծրագիրը կազմվել է Հանրակրթության պետական չափորոշչի հիման վրա։